Zeilen brengt je dicht bij de energie van de natuur. De zon stuwt wolken op en laat de wind waaien die je boot voortstuwt. Eb en vloed stromen met je mee, of tegen je in als je verkeerd timet. De energie van de natuur is groter dan wij, en als zeiler leer je dat je daar nooit tegen moet vechten. Als het stormt kun je niet uitvaren, en als de eb tegen je is moet je wachten op de vloed. Dat is fascinerend in de vakantie, maar onwelkom in ons dagelijks leven.

In ons dagelijks leven willen we niet afhankelijk zijn van de natuur om te kunnen koken, werken en rijden. Daarom zijn we in de vorige eeuw de in de aarde gefossiliseerde zonne-energie gaan gebruiken. Daar proberen we nu weer vanaf te komen, maar wel met behoud van alle gemakken ervan. Tijdens het zeilen realiseerde ik mij dat dat niet kan. Als we terug willen naar de energie die zon, getij en wind ons dagelijks bieden, zullen we ons net als een zeiler moeten voegen naar de grillen ervan. En als we daar niet toe bereid zijn houden we fossiele brandstoffen nodig.

Fossiele brandstoffen bevatten opgeslagen zonne-energie van honderden miljoenen jaren. Wij kunnen dat niet in honderd jaar vervangen. Daarvoor is de aarde te klein en een eeuw te kort. Laten we daar eerlijk over worden, en stoppen met van twee wallen willen eten. Minder fossiele brandstoffen betekent minder energieverbruik en minder consumptie. Laten we dat gaan erkennen, anders wordt het niks met de klimaatdoelstellingen.

Ik keek onlangs voor het eerst van mijn leven in de krater van een actieve vulkaan, de Vesuvius. Er kwam voortdurend rook uit, een indrukwekkende manifestatie van aardwarmte. Vesuvius Nationaal Park voert een actief plastic-vrij beleid, iets wat de hele wereld zou moeten doen. Toch ontkomt zelfs de machtige vulkaan niet aan ons alomtegenwoordige plastic. Corona heeft het er met miljarden mondkapjes, linten en stickers niet beter op gemaakt.

Plastic is een sluipend gif dat al meer dan 50 jaar onzichtbaar voortschrijdt, met name door de alledaagse vanzelfsprekendheid ervan. We staan er niet meer bij stil dat de slijtageschilfers van goedbedoelde plaklinten in een jachthaven uiteindelijk in de maag van een eend terechtkomen, of van een vis die die eend verorbert. Ik ben er deze zomer bewust op gaan letten, en het is me aangevlogen. Het heeft me ook aan het denken gezet.

We produceren miljoenen tonnen niet-afbreekbaar plastic voor kortstondig eenmalig gebruik. Een deel daarvan komt hoe dan ook in de natuur terecht. De enige manier om dat te stoppen lijkt mij een verregaand productieverbod. Dat geldt evenzeer voor biobased plastics. De milieuschadelijkheid van plastics wordt niet zozeer bepaald door de herkomst van de grondstoffen, maar door de chemische samenstelling van het eindproduct.

Gorgon, ’s werelds grootste CO2-opslagproject in Australië, faalt jammerlijk. Het doet maar 30% van wat het belooft. En ook met 100% zou het een hemeltergende schijnvertoning zijn. Die 100% zou 15 miljoen ton CO2-opslag betekenen, een hoeveelheid die minilandje Nederland in vijf weken uitstoot en de hele wereld in vier uur. Daarvoor zijn miljarden dollars uitgegeven. Oliebedrijven pleiten voor duizenden van dergelijke CO2-opslaginstallaties. Ik kan slechts gissen waarom Chevron, ExxonMobil, Shell en allerlei overheden dit doen.

In Nederland zijn we al even onwaarachtig bezig. Daar verkwisten we miljarden kostbare belasting-euro’s om jaarlijks 2,5 miljoen ton CO2 onder de grond te stoppen. Dat stoot Nederland in zes dagen uit, en de hele wereld in drie kwartier. Daar komt bij dat CO2-opslag een eindige lineaire methode is, met onbekende ecologische en seismische risico’s. Ik ga eens gissen waarom bedrijven en overheden dit doen.

Overheden van links tot rechts willen koste wat kost een ‘groene’ politiek met bijbehorende dadendrang etaleren. Bedrijven willen graag met ‘groene’ miljardensubsidies hun omzet en winst opvijzelen. Een rampzalige combinatie, voor de belastingbetaler en vooral voor het milieu. Het is peperduur, levert bitter weinig op, en belemmert investeringen in werkelijke en veel grotere CO2-besparingen zoals huisisolatie en ultrazuinige auto’s.

‘Futloos’, zo kenschetst GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout terecht de strengere EU-regulering voor biomassa. Ik zou zelfs zeggen ‘zinloos’. Boskap en -verbranding verhoogt de komende 50 jaar in alle scenario’s CO2-uitstoot en milieuschade. Daar kan geen strengere regel iets aan veranderen http://maarten-vanandel.com/?page_id=646. Bovendien wil de EU over tien jaar maar liefst twee maal zoveel bomen gaan kappen en verbranden als nu.

In 2020 was biomassa 54% van de hernieuwbare energie, en 6% van alle energie in Nederland. Diederik Samsom vindt die 54% ‘gênant veel’, en zegt dat die in 2030 naar 15-30% moet. Laten we voor het gemak het midden daarvan nemen, 22%. Dat lijkt een afname, maar is het niet. Integendeel. In 2030 moet namelijk 55% van alle energie hernieuwbaar zijn. Als biomassa dan 22% van de hernieuwbare energie is, wordt het aandeel biomassa 22% x 55% = 12% van alle energie. Nu is dat 6%. Samsom pleit dus voor verdubbeling van biomassa in de komende tien jaar. Ik noem dat ecocidaal.

De resterende 43% hernieuwbare energie in 2030 moet dan uit zon en wind komen. Die zijn nu samen 4% van alle energie in NL, en moeten dus binnen tien jaar worden vertienvoudigd. Daartoe moeten we in Nederland vanaf nu tot aan 2030 elke dag honderdduizend zonnepanelen en drie windmolens installeren. Laten we die absurde aantallen om te beginnen eens halveren door ons energieverbruik te halveren.

Biomassa: 20e-eeuws beleid met archaïsche technologie. Het verbranden van steenkool is ouderwets, het verbranden van bomen is middeleeuws. De zelfbenoemde groene innovators van Vattenfall gaan nietsontziend voor het grote subsidiegeld, zonder aandacht voor de maatschappelijke en wetenschappelijke bezwaren tegen biomassa. De Zweden dragen met hun nieuwe biomassacentrale in Diemen bij aan versnelde CO2 uitstoot en stikstofdepositie. Onze overheid tuint daar met nu al 14 miljard van ons belastinggeld in.

Bomen verbranden is slecht voor het milieu. Bomen verbranden veroorzaakt massale ontbossing. Bomen verbranden geeft meer CO2-uitstoot dan steenkool verbranden. Niemand met inhoudelijk verstand van zaken twijfelt daar nog aan, uit alle geledingen van wetenschap en samenleving. Toch gaan Vattenfall, onze regering en de EU ermee door. Het is even irrationeel als de gerechtelijke dwaling van het Shell-vonnis, waarin een olieproducent moet zorgen dat u en ik minder benzine gaan verbruiken.

Energietransitie is nodig, maar politici en rechters benaderen die van de verkeerde kant. De productie van energie kan verduurzamen, maar 80% van alle CO2-uitstoot tot 2050 moet uit consumptievermindering komen. Van u en mij. Dat kunnen we wegredeneren en kapot rekenen, maar de simpele cijfertjes en ons eigen gezond verstand zijn onze beste leidraad. Laten we daar beter naar gaan luisteren. http://maarten-vanandel.com/?page_id=753

Het moet even, met het Shell-vonnis als ongekend dieptepunt in het internationale klimaatbeleid. Shell schendt op dit moment geen verplichtingen, maar is ‘veroordeeld’ tot iets in de toekomst. Het bedrijf moet in 2030 de CO2-uitstoot van zichzelf, zijn leveranciers en afnemers met 45% verminderen. Van u en mij dus. Wat moet Shell nu gaan doen? Zorgen dat ik rustiger rijd, of minder rijd, of een zuinigere auto koop, of een elektrische auto koop?

Bedrijven zijn wettelijk allang verplicht tot CO2-reductie in de eigen operatie. Het leeuwendeel van de CO2-uitstoot in de olieketen zit echter bij de eindverbruikers, degenen die olieproducten verbranden in motoren en installaties. Bij u en mij dus. De enige manier voor Shell om dat te halveren is hun olieproductie halveren. En in het kader van rechtsgelijkheid zouden alle olieproducenten dat dan moeten doen. Dat zal de wereld in 2030 met een ongekend energie- en grondstoffentekort confronteren. Mobiliteit, handel, industrie en economie zullen stagneren, en er zullen bijvoorbeeld veel minder zonnepanelen en vaccins kunnen worden gemaakt.

De grootste industriële CO2-uitstoters zijn staal- en cementproducenten, niet olieproducenten. Je kunt beter autofabrikanten aanpakken, die allang ultra-zuinige auto’s van 1 liter op 50 km en 1 kWh op 15 km hadden kunnen en moeten ontwikkelen. Personenauto’s veroorzaken 12% van alle CO2-uitstoot, evenveel als de staal- en cementindustrie bij elkaar. Laten we dat eens gaan halveren, in plaats van een olieproducent een zinloos vonnis aansmeren.

Ik hecht eraan dat alles wat ik opschrijf is onderbouwd en verifieerbaar via publieke bronnen. Daarmee wil ik bijdragen aan de kwaliteit van het publieke debat. Dat debat is gebaat bij kritische argumenten en tegenargumenten op basis van openbare gegevens en wederzijds respect. Hoe meer consensus we hebben over de complexe materie van energie en CO2, hoe linker het wordt. Hoe meer maatschappelijke druk er is om politiek correct te zijn, hoe groter de kans wordt op aberraties zoals hout en voedsel verbranden duurzaam noemen.

In een goed debat komen dingen op tafel die niet iedereen welgevallig zijn. Ik prijs mij gelukkig met de vele bijval en ook tegengeluiden die ik heb mogen ontvangen. Soms wordt een onwelgevallige boodschap niet op inhoud bekritiseerd, maar op de persoon en de geloofwaardigheid. Dat is een beproefde tactiek, die moeilijk is te weerleggen. Dat kan zelfs gepaard gaan met beledigingen en onwelvoeglijke taal. Ik kan daar alleen maar op reageren door niet te reageren.

Ik vind schrijven ongelooflijk boeiend en leerzaam, en ook spannend. Het is een creatief proces dat veel energie vergt, en je blootstelt aan een groot anoniem publiek zonder te weten wat deze en gene ervan zal vinden. Met de ontluikende lente is het tijd om even pas op de plaats te maken met nieuwsbrieven en LinkedIn posts. Duurzame energie blijft onverminderd actueel, en ik kom er zeker op terug!

We moeten de komende dertig jaar elke dag 1000 bestaande huizen van het gas afhalen. “Dat moeten we werkend maken”, zeggen de voorstanders en belanghebbenden. Net zoals Diederik Samsom zegt dat duurzame boomverbranding werkend moet worden gemaakt, en autofabrikanten zeggen dat menswaardige kobaltwinning werkend moet worden gemaakt. We moeten de komende tien jaar ook de dagelijkse aanleg van 3 windmolens en 60.000 zonnepanelen werkend maken. En in 2030 vallen appels omhoog.

Dit is niet cynisch bedoeld. Ik ben ambitieus in het besparen van grondstoffen, energie en CO2 aan de consumptiekant, bij u en mij. Daar zit het leeuwendeel van alle verduurzaming die we de komende decennia kunnen bewerkstelligen. Dat moet zeker met effectieve technologie en infrastructuur worden aangevuld, maar laten daar dan een solide plan van aanpak voor maken in plaats van lukraak iets in gang te zetten zonder benul hoe we het werkend krijgen.

Nu leggen overheden ongevalideerde doelen in wetten vast, verwijten vervolgens burgers en bedrijven dat ze onvoldoende meewerken, en worden zelf voor de rechter gesleept als de doelen niet worden gehaald. Laten we ons bevrijden uit deze ‘reality bubble’ en ‘systemic thinking’ gaan toepassen. In De Groene Kans pleit ik daartoe voor eenduidige terminologie en getallen, het leren zien van energie, en systematische ketenbenadering.

Dachten we echt dat we, na een eeuw van zorgvuldig opgebouwde energieinfrastructuur, zomaar in tien jaar konden omschakelen naar iets heel anders? De perverse prikkels van miljardensubsidies voor elektrische auto’s, biomassa en zonnepanelen leiden tot pervers misbruik van mens en natuur. We weten al van ‘conflict cobalt’ uit Congo en ontbossing in Noord-Amerika, nu komen daar tot slaven gemaakte Oeigoeren bij.

Overheden en NGO’s zijn hier verbazingwekkend laconiek over. Daar waar elke met kinderhanden gemaakte spijkerbroek tot hevige protesten leidt, blijft het bij met dwangarbeid gewonnen kobalt voor elektrische auto’s en polysilicium voor Chinese zonnepanelen oorverdovend stil. Dat noem ik meten met twee maten. Mensenrechten en arbeidscondities zijn een prominent element in de 17 Sustainable Development Goals van de VN, en dan mag het niet uitmaken over welke industrie in welk land het gaat.

Duurzaamheid is een holistisch begrip, waar we niet naar believen losse elementen zoals CO2 uit kunnen pikken. People-Planet-Profit vat het treffend samen: We willen de mens en de aarde niet uitbuiten, en iedereen een redelijk inkomen gunnen. Laten we in NL en EU ophouden met het exporteren van onze rotzooi en het streven naar over elkaar heen buitelende klimaatambities ten koste van mens en natuur in andere werelddelen.

Professor David Smeulders verwoordde het treffend in de Hofbar: Met biomassa bouwen we een koolstofschuld op, en nemen we een hypotheek op de toekomst https://www.youtube.com/watch?v=0vpxUzL_yfg. We willen meer dan nu beschikbaar is, en in plaats van te minderen lenen we het van de toekomst. Maar koolstof is geen geld, natuurkunde is geen economie, en biomassa is geen credit card. We kunnen goochelen met door mensen gemaakte economische wetten, maar niet met natuurwetten en logica.

We maken eerst ondeugdelijke CO2-rekenregels die geen natuurkundige realiteit hebben, en vervolgens maken we klimaatwetten waarvoor die ondeugdelijke rekenregels onmisbaar zijn. Zo kan ik het ook, het is zelfs een basiselement van de logica: Als je uitgaat van een onware aanname (biomassa bespaart CO2), kun je vervolgens alles aantonen wat je maar wilt (biomassa is nodig om de klimaatdoelen te halen).

We moeten in elk geval ons energieverbruik halveren, verder is er geen natuurwetenschappelijke onderbouwing van de CO2-ambities. Ik vind het daarom onverstandig om ze in wetten vast te leggen. Als we nu bepalen dat over tien jaar appels omhoog vallen, wil dat nog niet zeggen dat het gebeurt. Rechtszaken en dwangsommen helpen daarbij niets, bovendien betalen we die toch zelf. Zie ook mijn interview in de Lockdown Impact Mastery Intensive https://www.youtube.com/watch?v=Psx8F2ftTtM