De wereld in 2040

CO2
We zijn nog lang niet klimaatneutraal, maar de CO2 uitstoot is eindelijk gehalveerd, tien jaar later dan gepland. Niet zozeer door windmolens en zonnepanelen, want die vormen nog steeds een minderheid van onze energievoorziening. De grootste besparing van CO2 komt door veel minder energie te gebruiken en te verspillen. De ooit ingevoerde belasting op CO2 is weer afgeschaft, omdat die niets hielp. Dat was in 2020 al wel te voorzien, want allerlei eerdere prijsverhogingen van energie hadden ook nooit tot lager verbruik geleid. Zelfs het kwartje van Kok uit de 20e eeuw niet. CO2 emissie is al sinds 2025 wettelijk gelimiteerd, net zoals in de 20e eeuw zwaveldioxide, stikstofoxides en freons dwingend aan banden zijn gelegd. Dat bleek de enige manier om de uitstoot echt terug te dringen.

Energie
Energie is daardoor zo schaars en duur geworden dat alle processen in de samenleving verregaand zijn geoptimaliseerd naar minimum energieverbruik. Voorspellingen over een overvloed aan goedkope duurzame energie zijn een utopie gebleken. Achteraf gezien logisch, want als dat mogelijk was geweest had de vrije markt het voor 2025 ook zonder klimaatdoelstellingen en wettelijke maatregelen allang geregeld. Het utopische denken over duurzame energie van voor 2025 wordt in 2040 sowieso als een curieus anachronisme beschouwd.

Circulariteit
Circulariteit is het logische bottom-up resultaat: Zeer lange levensduur van producten en hergebruik van materialen zijn de enige manier om zo min mogelijk energie te gebruiken. Het gangbare business model is daarom niet meer dat producten worden gekocht. De gebruiker betaalt voor het gebruik, en het product blijft eigendom van de maker. Die kan namelijk niet zonder de grondstoffen die hij in zijn product heeft gestopt, en zal er dus alles aan doen om zijn oude producten terug te krijgen in plaats van weg te (laten) gooien. Hij heeft er bovendien alle belang bij dat het product heel lang meegaat.

Productie
Productie is voornamelijk local for local. Transport van goederen over grote afstanden is energie-intensief en daarom onbetaalbaar. Daar waar in 2020 mobiliteit wereldwijd 25% van alle energie consumeerde is dat nu nog maar 10%. ICT daarentegen, dat in 2020 met 3% al groter was dan de wereldwijde luchtvaart, is gestegen naar 20%. Microsoft en Google zijn van de markt verdwenen omdat ze bleven werken met een overvloed aan data. Nieuwe Chinese en Indiase bedrijven bieden moderne snelle software aan met een fractie van de hoeveelheid data en dus veel minder energieverbruik. Bovendien hebben ze samen met nieuwe computerfabrikanten uit Afrika en Zuid-Amerika besturingssystemen ontwikkeld die niet meer gehacked en besmet kunnen worden. HP, Dell, Lenovo en Toshiba zijn van de markt verdwenen omdat ze niet op tijd meegingen met deze ontwikkelingen.

Computers
Dankzij de efficiënte software en computertechnologie zijn zelfrijdende auto’s zeer veilig geworden, met minder dan 10% van het aantal verkeersdoden van 2020. Auto’s zijn er nog steeds in grote aantallen maar wegen nog maar de helft en rijden gemiddeld 1 op 50 met een top van 100. Elektrische auto’s zijn grotendeels uit het straatbeeld verdwenen, omdat ze weinig CO2 bespaarden en de batterijen veel milieuschade veroorzaakten. Bovendien was de winning van het zeldzame lithium veel te energie-intensief. Het maken van de batterij vergde evenveel energie als het maken van de rest van de auto. Dit was in 2018 al door Duitse onderzoekers gepubliceerd, en grote parlementaire enquêtes in diverse Europese landen hebben gedurende de jaren ’20 onthuld dat het ineffectieve beleid van elektrisch rijden met name was geïnspireerd door de commerciële belangen van grote autofabrikanten en elektriciteitsmaatschappijen.

Auto’s
Auto’s zijn op basis van wettelijke richtlijnen zo geprogrammeerd dat ze nooit meer te hard rijden, nooit meer bumperkleven en bij mist automatisch vaart minderen. Daardoor zijn er nauwelijks nog ongelukken op de weg en dus ook weinig files. Dit draagt er evenals intelligente stoplichten en groene golven aan bij dat auto’s zo zuinig zijn geworden. Het niet meer steeds hoeven remmen, stilstaan en optrekken bespaart enorm veel CO2, en daarnaast ook fijnstof, bandenslijtage en asfaltschade. Snelheidscontroles met allerlei elektronische systemen en politieauto’s behoren al lang tot het verleden, de flitskasten en laserapparatuur van weleer staan in het museum naast de gele telefoonpaal.

Vliegen
Vliegen is voornamelijk voor mensen, nauwelijks nog voor goederen. Het gebeurt nog steeds op kerosine, omdat dat energetisch het efficiëntst is. Kerosine is de meest compacte en lichte energiedrager, en is daardoor het gemakkelijkst op te tillen door een vliegtuig. Door het lage gewicht ondervinden de vliegtuigvleugels relatief weinig luchtweerstand, en dit alles bespaart enorm veel energie t.o.v. andere energiedragers zoals batterijen. Kruissnelheden zijn wel teruggebracht van 900 naar 700 km/u, en vlieghoogtes zijn opgevoerd van 10 naar 12 km. Dat scheelt een factor 2 in brandstofgebruik en CO2 uitstoot. Vliegen vertegenwoordigt door dit alles nog steeds minder dan 3% van het mondiale energiegebruik, net als in 2020.

Wereldbevolking
De wereldbevolking is gegroeid naar 9 miljard mensen. Dat vergt zorgvuldig natuurbeheer en efficiënte voedselproductie. Hout en voedsel worden algemeen als zeer kostbare artikelen beschouwd die je uit moreel oogpunt niet behoort te verspillen, ook niet als je veel geld hebt. Het verbranden van biomassa (hout, palmolie, biodiesel, bioethanol) voor energieopwekking is sinds 2025 ten strengste verboden, temeer omdat het ook geen CO2 bleek te besparen. Niemand begrijpt nog dat hout en voedsel verbranden ooit als duurzaam werd gezien in een wereld waarin regenwouden verdwenen en miljoenen mensen honger leden.

Voedsel
Voedingswaren worden net als goederen voornamelijk local for local geproduceerd. Kiwi’s uit Nieuw-Zeeland zijn onbetaalbaar. Het op en neer zeulen van varkensvlees tussen Nederland en Italië, omdat het anders geen Parmaham mocht heten, is verleden tijd. De meeste voedingswaren zijn ook weer seizoengebonden. Het is veel te duur om ’s winters aardbeien in kassen te verbouwen of uit verre landen te halen. Veevoer komt alleen nog uit de eigen regio, en wordt bemest door vee uit diezelfde regio. Daardoor hoeven veevoer en mest niet meer over grote afstanden vervoerd te worden, en is het probleem van mestoverschotten en verzuring van voor 2030 in o.a. Brabant vanzelf verdwenen.

Schaarste
Voedsel wordt nauwelijks nog weggegooid, productie en levering ervan zijn weer vraaggestuurd geworden. Dat betekent dat aan het eind van de dag en week niet alles meer in de schappen ligt, dat mensen dus eten wat er op dat moment nog wel is, en dat er veel minder wordt verspild. Dat laatste geldt ook voor medicijnen, dankzij een wettelijke minimale bewaartijd van 5 jaar. De tijd dat farmaceutische bedrijven commercieel geïnspireerde bewaartermijnen van 1-2 jaar mochten hanteren is allang voorbij.

Aardgas
Aardgas is terug van weggeweest. Daar waar Nederland in de jaren ’20 als enige land ter wereld van het gas afging is het na 2030 bij zinnen gekomen. Winning in Groningen is in 2035 mondjesmaat hervat, met een tempo waarbij de bodem stabiel blijft. Aardgas is nog steeds de schoonste en meest efficiënte energiebron voor huisverwarming en koken, en daar wordt het met name voor ingezet. Stroomopwekking met windmolens en zonnepanelen wordt grotendeels gebruikt voor verlichting, huishoudelijke gebruik, ICT en industriële processen.
CO2 opslag in de grond is sinds 2030 verboden. Het was al een lineaire korte-termijn maatregel die veel weghad van vuil onder het tapijt vegen, maar het bleek ook bodeminstabiliteit en zelfs aardbevingen te veroorzaken.

Kernenergie
Kernenergie maakt sinds 2025, het jaar dat het verbranden van biomassa voor energieopwekking verboden werd, een gestage opmars. Het draagt inmiddels significant bij aan de bereikte CO2 reductie. Thorium is niet doorgebroken, maar de lessen van Fukushima hebben kerncentrales op basis van uranium nog veiliger gemaakt. Er is ook nieuw inzicht ontwikkeld t.a.v. energieafval: Afval dat compact genoeg is om bij je te houden en zicht op te houden is veel beter dan afval dat volumineus is en uit het zicht verdwijnt. Kernafval wordt daarom als de minst riskante vorm van energieafval beschouwd. Het wordt ook niet meer in de grond gestopt waar je het niet meer kunt zien. Integendeel, het wordt op zorgvuldig gekozen en beheerde bovengrondse locaties opgeslagen. Het feit dat het zeer compacte vaste stof is wordt als een enorm voordeel beschouwd t.o.v. CO2, omdat daardoor de impact op het milieu minimaal is.

Plastic
Niet afbreekbaar plastic voor eenmalig gebruik is sinds 2030 verboden, net als in de 20e eeuw lood, cadmium en chroom-6 verboden werden. Statiegeld op verpakkingen bleek weinig te helpen, en convenanten met de industrie helemaal niet. Alle verpakkingsmaterialen moeten binnen een jaar worden afgebroken in de natuur. Het probleem van zwerfvuil is vrijwel verdwenen, plastic soep in de oceanen echter nog niet omdat het nog tientallen jaren zal duren voordat alle plastic van voor 2030 verwijderd is.

Klimaat
De gemiddelde temperatuur op aarde is met nog een graad gestegen, maar sinds 2035 stabiel, evenals de zeespiegel. Apocalyptische voorspellingen over extreem weer en stijgende zeespiegel zijn uitgebleven. Er zijn gemiddeld niet meer extreme weersomstandigheden dan in de 20e eeuw, met toen o.a. een stormvloed in 1953 en een ijzige winter in 1963. De arctische flora en fauna heeft zich aangepast aan het geslonken noordpoolijs en zich hersteld, zoals de natuur ook doet na massale bosbranden en vulkaanuitbarstingen.