Een revolutionaire uitspraak van premier Modi van India. Ik ben het lang niet altijd met hem eens, maar nu wel! Van alle verpakkingsmaterialen, koffiebekertjes, wattenstaafjes en boodschappentasjes komt een bepaald gedeelte uiteindelijk in het milieu terecht. Afvalscheiding, recycling en zwerfvuilopruimacties helpen wel, maar nemen het probleem niet weg. Het enige dat echt werkt is al dat plastic niet meer produceren.

Daar komt bij dat plastics van aardolie worden gemaakt. Aardolie als grondstof voor plastic-
fabricage vertegenwoordigt zelfs een significant deel van onze fossiele brandstofconsumptie. Ik vind dat we zo snel mogelijk toe moeten naar een totaalverbod op de productie en het gebruik van alle plastic voor eenmalig gebruik. Dat zal 5-10 jaar vergen, maar het is in mijn ogen de enige toekomstbestendige remedie tegen zwerfvuil, plastic soep en microbolletjes in diereningewanden.

Waarom zijn we in de afgelopen 30 jaar komkommers en paprika’s in plastic gaan wikkelen? Waarom zijn we elk koekje, kaasje en botertje apart gaan verpakken? Waarom hebben we bij een hotelontbijt al gauw meer plastic op ons bord dan voedsel? Laten we daar eens heel anders naar gaan kijken. Ik ben ervan overtuigd dat we dan duurzame alternatieven zullen vinden.

Greta Thunberg is naar New York gezeild, waar maandag de Climate Action Summit wordt gehouden. “Er moet nu echt wat gebeuren”, aldus initiatiefnemer en VN-baas António Guterres. Daar heeft hij gelijk in, want in weerwil van alle klimaatakkoorden heeft de mondiale CO2 uitstoot in 2018 een nieuwe recordhoogte bereikt. We praten er veel over, maar dat leidt nog niet tot effectieve politieke daden en collectieve gedragsverandering.

De wil lijkt er wel te zijn, er wordt komende week zelfs over de hele wereld gestaakt voor het klimaat. Maar als er op 27 september in Den Haag weer een plastic zee achterblijft ben ik daar eerlijk gezegd niet van onder de indruk. Het zou wat zijn als de demonstranten de stad brandschoon zouden achterlaten! Zolang we echter roepen wat anderen moeten doen maar zelf de simpelste milieuzorg achterwege laten vrees ik dat de door Guterres gewenste actie er niet komt.

Komende week verschijnt er een speciaal IPCC-rapport over oceanen en ijskappen. De uitkomsten daarvan zijn voorspelbaar: Het gaat niet goed, en er moet nu echt wat gebeuren. De kans dat New York in die zin iets concreets oplevert wordt klein geacht. Kennelijk is de wil er dan toch niet. Ik denk dat dat komt omdat we niet willen inleveren. En als we niet willen inleveren, willen we in feite geen energietransitie.

De natuurwetenschappelijke nonsens in het energiedebat is vaak tenenkrommend. Kilowatts en kilowatturen worden door elkaar gehaspeld, en de schaalgrootte van het energievraagstuk wordt gruwelijk onderschat. Het is niet erg dat velen geen verstand hebben van vermogen en energie, het helpt alleen niet dat zovelen dat niet beseffen (of niet erkennen). Laten we bewust ondeskundig zijn, dat verhoogt de kwaliteit van het publieke debat.

Nu prijzen economen CO2-opslag onder de Noordzee weer aan. Afgezien van het feit dat hiermee maar zo’n 5% van onze huidige CO2-emissie onder het tapijt kan worden geveegd is het een onzindelijk lapmiddel voor de korte termijn, waarvan de ecologische en geologische nadelen op de lange termijn onbekend zijn. Laten we liever aandacht besteden aan wetenschappelijke analyses, zoals die van hoogleraren Machiel Mulder en David Smeulders dat aardgasloze huishoudens niet tot minder nationaal aardgasverbruik zullen leiden.

Bill Gates slaat de spijker op zijn kop: “We need to bring math to the problem”. The Manhattan Institute voegt de daad bij het woord en formuleert 41 indringende Inconvenient Energy Realities. Deze zijn toegankelijk voor iedereen, en geven praktisch inzicht in de verhoudingen en de omvang van het energievraagstuk. Ze bevorderen ook bescheidenheid bij het doen van uitspraken over energie.

De Romeinen hadden per schip honderden galeislaven nodig, de VOC tientallen zeillieden, en moderne rederijen nog maar enkele bemanningsleden. De stap van spierkracht naar windenergie was groot, en die van windenergie naar fossiele brandstoffen nog veel groter. Elk van deze technologische innovaties bracht enorme winst in termen van welzijn, betrouwbaarheid, veiligheid, snelheid en kosten.

Vandaag de dag is het ondenkbaar dat een containerschip, marineschip of cruiseschip zou zeilen (laat staan geroeid worden). De intrinsieke voordelen van dieselmotoren ten opzichte van windenenergie zijn te overweldigend. Dit geldt evenzeer voor directe windenergie (zeilen op het schip zelf) als voor indirecte (windmolens die batterijen opladen of waterstof produceren). De technologische progressie van het schip als minimaatschappij staat zo model voor onze gehele samenleving.

Er zijn heel goede redenen waarom we zeilen op schepen (en bijvoorbeeld ook windmolens bij gemalen) hebben vervangen door dieselaandrijving. Alleen de omvang en complexiteit van het tuigage van een 17e-eeuwse galjoen illustreren dit al. Laten we niet zomaar denken dat we deze enorme progressie van de mensheid binnen één generatie kunnen terugdraaien zonder verlies van de voordelen ervan.