Een vindingrijke en hartstochtelijke oproep van Dolf Jansen, op 15 augustus om 12.35 bij De Nieuws BV op Radio 1. Luister vooral even terug. Meuk, betoogt Jansen, is spul dat we niet echt of echt niet nodig hebben maar toch kopen onder druk van marketing en reclame. Jansen geeft daar in een voor hem kenmerkende stijl hilarische voorbeelden van. Dat maakt zijn oproep des te relevanter en indringender. Ons consumptiegedrag veroorzaakt immers ruwweg de helft van alle energieverbruik en CO2-uitstoot in de wereld. Het moet allemaal gedolven, verbouwd, gemaakt en vervoerd worden.

Waarom blijkt het zo moeilijk om te consuminderen? Psychologische studies geven aan dat het vooruitzicht en de actie van iets kopen ons meer voldoening kunnen geven dan het bezitten en gebruiken ervan. In zeer ernstige vorm heet dat koopverslaving, maar we zouden er allemaal in meer of mindere mate gevoelig voor zijn. Dat is niet erg, het is gewoon zo, en ik voel het soms ook. Het besef dat ik deze psychologische verleiding in me heb helpt mij wel om weerstand te bieden tegen alle slinkse reclamemakers die willen inspelen op die verleiding.

Laten we onszelf inderdaad ontmeuken. Ik heb voorlopig genoeg goede schoenen, de smartphone werkt nog prima, en ik hoef geen Black Friday aanbiedingen. Als we allemaal gemiddeld twee maal zo lang met al onze meuk gaan doen besparen we wereldwijd 25-30% grondstoffen, energie en CO2 (ter vergelijking: alle zon en wind bespaart nu slechts 4% CO2). De enige die dat kan doen is de persoon die we elke morgen in de spiegel zien.

Eerst even iets anders: Eneco gaat volgens het FD alleen nog groene stroom leveren aan zakelijke klanten. Waarom alleen aan zakelijke klanten? Als die het krijgen, krijgen u en ik het niet. Groene stroom is immers schaars. Eneco en Nederland kunnen die groene stroom bij lange na niet zelf opwekken, dus koopt Eneco buitenlandse groene energiecertificaten. Eneco’s klanten moeten daarom meer gaan betalen, en ook hier geldt weer dat die buitenlandse certificaten dan niet naar een ander gaan. De hoogste bieder wint, en die woont vast niet in Polen of Bulgarije.

Eneco exporteert zo CO2-emissie naar andere landen. Dat strookt volledig met het artikel in hetzelfde FD over greenwashing met eco-certificaten door grote bedrijven. Kleine bedrijven maken zich zorgen, en ik ben het met ze eens dat dergelijke greenwashing misplaatst en misleidend is.
Intussen publiceert de gerenommeerde Stanford University aantoonbare onwaarheden over een volledige energietransitie in 2050. Professor Mark Jacobson, een fervent voorvechter van 100% duurzame energie, laat zich kennelijk meeslepen door zijn idealen zonder naar de feiten te kijken.

Analyse van Jacobsons plan leert dat we wereldwijd de komende 30 jaar elke dag minstens 15 miljoen zonnepanelen en 600 windmolens zouden moeten maken en installeren. Tienduizend dagen achter elkaar. En na 2050 moeten we ter vervanging in datzelfde tempo blijven doorbouwen. Een absurd scenario, met onafzienbare milieuschade en zonder praktische onderbouwing. Dat zelfs Stanford zich tot greenwashing verlaagt baart mij grote zorgen.

Als we rustig rijden en nooit harder dan 100 compenseren we als automobilisten de hoge brandstofprijzen, de energietekorten en de CO2- en stikstofoverschotten, aldus Het Parool. Hoe mooi kan het zijn, om allemaal kosteloos deze even eenvoudige als effectieve bijdrage aan natuur en economie te kunnen leveren. En toch doen we het niet! NL en EU stellen geen algemeen maximum van 100 km/u in, en automobilisten overtreden massaal de bestaande snelheidslimieten. Laat de regering maar keihard ingrijpen, net als bij corona en stikstof: Overal en altijd max. 100, met torenhoge boetes en vlotte inname van rijbewijzen. Dat lijkt mij de enige manier om het levensgevaarlijke milieudelict van hardrijden met wortel en tak uit te roeien.

Hardrijden dient louter eigenbelang en eigen plezier. Openbare weg en natuur zijn daar allang geen plaats meer voor. Ik voorzie dat we over tien jaar met evenveel bevreemding op ons huidige rijgedrag zullen terugkijken als wij nu doen op bijvoorbeeld roken in bedrijfskantines en vliegtuigen. Temeer daar Earth Overshoot Day alweer een dag eerder valt dan vorig jaar, op 28 juli. Vanaf nu tot aan nieuwjaar leven en racen we dus weer op de pof, en verbruiken we ruim vijf maanden lang meer natuurlijke bronnen en energie dan de aarde kan bieden.

De Rance getijdencentrale in Bretagne kan dat ook niet verhelpen. Het was indrukwekkend om deze onlangs te bezoeken: Al 55 jaar CO2-vrije elektriciteit uit eb en vloed. Getijdenenergie kan echter geen rol van betekenis spelen in een energietransitie, omdat er maar een paar plekken op aarde zijn waar het effectief kan worden benut. Rance was in 1966 de eerste grote getijdencentrale, later is alleen Sihwa Lake in Zuid Korea er nog bij gekomen.