Na Brabant en Limburg blijkt het stroomnet nu ook vol in Utrecht, Gelderland en Drenthe. Bedrijven die stroom willen komen op een wachtlijst. Intussen besluit de EU en dus ook Nederland dat we over 13 jaar alleen nog maar elektrische auto’s mogen maken en kopen. Samen met miljoenen warmtepompen zal dat ongeveer een verdubbeling van de netcapaciteit vergen. En we komen nu al te kort! Dan hebben we het nog niet over de onmogelijke hoeveelheid windmolens en zonnepanelen die in 13 jaar gebouwd zouden moeten worden om miljoenen auto’s en warmtepompen van groene stroom te voorzien.

Ik vind het onverantwoordelijk dat verstandige politici en hun adviseurs tot een dergelijk besluit komen. Het is de arrogantie van de bestuurlijke maakbaarheid, zonder inhoudelijke kennis van energiezaken en zonder concreet uitvoeringsplan. Het is een schoolvoorbeeld van onbewuste ondeskundigheid, dat ons en onze kinderen over 15 jaar met grote problemen zal opzadelen.

Energie is anders dan onderwijs of zorg geen menselijke activiteit die je kunt sturen met menselijke wetmatigheden. Energie is een natuurkundige grootheid, met natuurkundige wetmatigheden die zich onttrekken aan menselijke wetmatigheden. Dat is niet erg. Het wordt pas erg als de door ons gekozen en betaalde bestuurders de arrogantie hebben om dat te ontkennen, en beslissingen nemen die onuitvoerbaar zijn. Net als een perpetuum mobile.

Meer eten en drinken dan je nodig hebt, en meer dan je op kunt. Dat kon dagen doorgaan, door goed voedsel uit te braken voordat het verteerd was. We weten waar deze Romeinse decadentie toe geleid heeft. 2000 jaar later lijken we iets soortgelijks te doen, met Black Friday als hoogtepunt. Wij kopen steeds maar nieuwe kleding, meubels en TV’s, meer dan we nodig hebben en meer dan we kunnen bergen. Daarom braken we goed functionerende kleding, meubels en TV’s voortijdig uit.

In mijn woonplaats staat naast de milieustraat een vloerenfabriek. Ik zie op zaterdagmiddag in de milieustraat veel mensen vloerbedekking en -laminaat weggooien. Ik stel me dan voor dat de fabriek ernaast met hetzelfde tempo nieuw vloeren maakt. Onze moderne consumptiemaatschappij in een notendop. Het zou een kenmerk van decadentie zijn dat de betreffende samenleving het zelf niet beseft. Zodra dat besef er komt kan erop geacteerd worden. CNN Business geeft daar met een indringend artikel over degrowth een aanzet toe, in de week van de klimaattop COP27 en op de dag dat we de 8 miljardste wereldburger mochten verwelkomen.

Het lijkt mij heel belangrijk om het concept van ontgroeien serieus te onderzoeken en te testen. Met name omdat het huidige groeistreven nog altijd tot een voortdurende toename van onze ecologische footprint inclusief CO2-uitstoot leidt. Als we dat zelf niet goedschiks gaan doen zou het ons wel een kwaadschiks kunnen overkomen. Makkelijk zal dat niet zijn, wel heel uitdagend en leerzaam. https://edition.cnn.com/2022/11/13/economy/degrowth-climate-cop27/index.html

Het Financieel Dagblad lamenteert dat de kooplust van consumenten voor bijvoorbeeld een nieuwe TV of Nike schoenen wordt bedorven. Daardoor liggen de logistieke opslagloodsen tjokvol met laptops, kleding, meubels en elektronica. Ik vraag me af wat er eigenlijk ‘bedorven’ is. Dit lijkt me juist goed nieuws voor verduurzaming en circulariteit: Minder energie- en grondstofverbruik, en langer gebruik van bestaande spullen. Bovendien, zo heb ik ooit in de economieles geleerd, leiden lagere consumentenbestedingen tot lagere inflatie. Dat is dubbel goed nieuws.

Er zou een ‘gigantische recessie’ aankomen. De economische groei dreigt volgend jaar te dalen van 4,6 naar 0,7 procent. We zitten collectief kennelijk vast in een denkpatroon dat dat bedervend, bedreigend en problematisch is. Deze negatieve connotaties lijken in onze economie, media en gedachten geen ruimte over te laten voor de voordelen voor mens en natuur. Er is volgend jaar niet eens sprake van krimp, alleen van minder groei.

Die volle opslagloodsen illustreren dat we voortdurend spullen maken voordat en zelfs zonder dat er vraag naar is. Niemand wil ‘nee’ verkopen, omdat dat meer geld kost dan overschotten uitverkopen of weggooien. Zou dit onhoudbare systeem op de agenda van de huidige klimaattop COP27 in Egypte staan? Intussen kijk ik alweer met afschuw uit naar Black Friday, de consumeerorgie van onze moderne verduurzamende samenleving. Zie ook https://eindhoven.op-shop.nl/8361/de-on-mogelijkheden-voor-onze-energievoorziening-in-2050/13-11-2022

Ik lees dit bericht met gemengde gevoelens. Ik ben blij omdat CO2-opslag bijzonder slecht is voor milieu en economie. Het is een eindige, lineaire en zwaar gesubsidieerde methode om tijdelijk wat vuil onder het tapijt te vegen. Het miljarden kostende Porthos project moet gedurende 15 jaar een hoeveelheid CO2 onder de grond stoppen die minilandje Nederland in drie maanden uitstoot. Bovendien kennen we de lange-termijnrisico’s van ondergrondse CO2-opslag niet (aardbevingen?). Ik kan werkelijk niet bevatten wat hier de zin van is.

Tegelijkertijd ben ik niet blij. De Raad van State zet een streep door de vrijstelling van eenmalige stikstof-uitstoot van bouwprojecten. Dit hindert ons in alles, van woningbouw en dijkonderhoud tot landbouw en CO2-vrije energieopwekking. Eenmalige uitstoot van bouw is heel iets anders dan structurele uitstoot tijdens gebruik. Die dingen zouden de Raad van State en de EU niet op één hoop mogen gooien. Bovendien mis ik het hardheidsbeginsel: Burgers en bedrijven moeten te allen tijde beschermd worden tegen draconische, onbedoelde en onvoorspelbare gevolgen van wet- en regelgeving. Wetten zijn er om ons te dienen, niet om ons te wurgen.

Dat betekent dat de bedoelingen van een wet altijd ruimte moeten laten voor een redelijke voorspelbaarheid en anticipatie voor burgers en bedrijven. Daar hebben wij recht op als belastingplichtige kiezers en ondernemers die de salarissen van parlement en regering betalen. Natuurlijk moeten we minderen met fossiel en stikstof, maar de paniekerige korte-termijndwang van nu is onredelijk, onnodig en inefficiënt.