Er bestaat niet zoiets als ‘de’ energietransitie. We beleven momenteel ‘een’ energietransitie, en de huidige is niet de enig mogelijke aanpak. Afgelopen dinsdag kwam ik met een expert-panel bij https://energy2024.org tot de conclusie dat de huidige energietransitie zeker niet de beste aanpak is, om te beginnen vanwege structurele grondstofschaarste nu en in de toekomst. Ik was uitgenodigd om een bijdrage te leveren, zie https://www.youtube.com/watch?v=lDoFA_F-AT8. De hele sessie is zeer belangwekkend en leerzaam, met mijn aandeel in 0:34-0:46, 1:16-1:19, 1:31-1:33, 1:44-1:47 en 1:52-1:53.

De indringende feiten over toenemende schaarste van grondstoffen, ruimte, tijd en arbeid roepen de vraag op waarom de huidige energietransitie gaat zoals hij gaat. Het beeld dat we steeds harder gaan rijden in een doodlopende straat dringt zich op. Intussen nemen fossiele brandstoffen en CO2-uitstoot wereldwijd nog elk jaar toe, vanwege het simpele feit dat ons totale energieverbruik sneller groeit dan de hoeveelheid hernieuwbare energie. Ik begrijp steeds minder waarom maatschappij, media en politiek desondanks blijven volharden in de huidige aanpak.

Europa zou een ruk naar rechts doormaken. Ik beschouw links en rechts als verouderde 20e-eeuwse termen die polarisatie aanwakkeren. Maar als het een herbezinning op de Green Deal en het internationale energie- en klimaatbeleid betekent lijkt me dat een wenselijke ontwikkeling. Het blijven inzetten op almaar meer windmolens, zonnepanelen, biomassacentrales, waterstoffabrieken, batterijen, elektrische auto’s, warmtepompen en hoogspanningskabels blijkt onuitvoerbaar, schadelijk voor mens en milieu, en bovenal ineffectief.

De term ‘hernieuwbaar’ verwijst naar bronnen van energie: Zon, wind, waterkracht, biomassa. Hernieuwbare energiebronnen kunnen echter nooit als zodanig worden gebruikt. We hebben altijd omzetters nodig om hernieuwbare energiebronnen af te tappen, om te zetten en te benutten: Zonnepanelen, windmolens, stuwmeren, waterkrachtturbines, biomassaverbranders. Deze omzetters hebben een paar vervelende eigenschappen. Ze vergen enorme hoeveelheden materiaal, ruimte, energie, menskracht en tijd om te bouwen, exploiteren en onderhouden. Dat hangt samen met de lage energiedichtheid van alle hernieuwbare energiebronnen, duizenden tot miljoenen malen lager dan die van fossiele brandstoffen en kernenergie.

Het ruimte-, materiaal- en energieverbruik om groeiende hoeveelheden omzetters voor hernieuwbare energiebronnen te bouwen, exploiteren en onderhouden is niet hernieuwbaar. Ruimte voor zonnepanelen en biomassa kan niet meer benut worden voor voedelproductie, biodiverse bebossing en natuurlijke habitats. Groeiende hoeveelheden omzetters vergen groeiende hoeveelheden schaarse ruimte, materialen, energie en mijnbouw van zeldzame mineralen zoals lithium, kobalt en koper. Naarmate deze natuurlijke bronnen schaarser worden is er ook steeds meer ruimte, materiaal, energie en tijd nodig om ze te ontginnen en winnen. Kopererts bijvoorbeeld bevatte 75 jaar geleden nog 2x zoveel koper als nu. Windmolens en mijnbouw op zee vergen veel meer energie en natuurlijke bronnen dan op land. Daar lopen we vroeger of later mee tegen de lamp op deze eindige planeet.

Hernieuwbare energie die uitputting van natuurlijke bronnen zoals ruimte en mineralen veroorzaakt is niet duurzaam. De uitdaging is om hernieuwbare energieopties te identificeren die ook duurzaam zijn, en om in het algemeen veel minder energie, ruimte en mineralen te verbruiken. Ik spreek hier op 4 juni 14.00-16.00 over bij https://energy2024.org, samen met experts in energietransitie, mijnbouw en grondstoffen. Haak vooral aan, online. Het gaat uiteindelijk om duurzaamheid, veel meer dan om hernieuwbaarheid.