De EU heeft een akkoord gesloten over het einde van de verbrandingsmotor in personenauto’s, vanaf 2035. Dat is over 13 jaar. Ik hoorde op Radio 1 een gesprek met experts hierover. Dat ging over het aantal laadpalen. Ik wachtte op de cruciale vraag hoe we alle extra stroom voor honderden miljoenen elektrische auto’s gaan opwekken, maar die vraag kwam niet. Het bleef gaan over laadpalen, met een laadpalenondernemer en een hoogleraar. Toen heb ik zelf maar uitgerekend hoeveel extra stroom er nodig zal zijn in 2035. Groene stroom uiteraard, want anders bespaart – zoals nu – elektrisch rijden nauwelijks CO2 en veroorzaakt het vanwege de batterijen wel veel milieuschade.

De teller komt op 700 miljard kilowattuur extra groene stroomopwekking in de EU, rekening houdend met verliezen van noodzakelijke opslag van elektriciteit. Dat is zes maal zoveel als het totale Nederlandse stroomverbruik. Daarvoor zijn 45.000 extra windmolens en 600 miljoen extra zonnepanelen nodig, uitgaande van een evenwichtige verdeling over zeewind, landwind en zon. Daartoe moeten we in de komende 15 jaar ELKE WEEK 13 zeewindmolens, 43 landwindmolens en 800.000 zonnepanelen maken en installeren.

Dan hebben we nog niks gedaan voor elektrificatie van huisverwarming en industrie. We hebben dan ook nog geen heel veel grotere netcapaciteit, en geen waterstoffabrieken om tientallen miljarden kilowattuur op slaan. Waarom vraagt niemand naar het concrete uitvoeringsplan voor de komende 15 jaar, en vervolgens naar de volstrekte onmogelijkheid daarvan? Waarom kijken we letterlijk niet verder dan onze neus lang is? Of er wel genoeg laadpalen zijn!

De aarde heeft zeer veel zonne-energie uit het verleden opgespaard in de vorm van fossiele brandstoffen (solar stocks). Wij hebben in 100 jaar tijd pijlsnel ingeteerd op die spaartegoeden, door veel meer energie te verbruiken dan we met zon, wind, waterkracht en biomassa (solar flows) kunnen opwekken. We proberen dat interen nu te stoppen, maar maken daarbij twee cruciale fouten: We zijn gaan interen op minerale spaartegoeden in de aarde (lithium, kobalt, koper en andere zeldzame metalen), en we zijn met biomassa gaan lenen van de toekomst.

Essentiële minerale spaartegoeden zullen eerder uitgeput raken dan fossiele brandstoffen, nog deze eeuw. En het kappen en verbranden van bomen produceert meer CO2 dan het verbranden van steenkool. Nieuwe bomen zouden die CO2 over 30 jaar weer opgenomen hebben, maar dat klinkt als een hypotheek met een looptijd van 30 jaar: Iets doen wat je je nu niet kunt permitteren, maar het toch doen door van de toekomst te lenen. Dat heeft risico’s en kost geld. CO2 is echter geen geld. De CO2 van boom- en steenkoolverbranding is chemisch identiek, gaat nu de lucht in en kan nu opwarming veroorzaken. Er is maar één soort CO2, en er valt niks te lenen van de toekomst. Dat is een drogredenering.

We kunnen niet blijven interen op het verleden, want spaartegoeden raken een keer op. We kunnen ook niet blijven lenen van de toekomst, want dan stort het kaartenhuis een keer in. Complexe energiesubsidies en CO2-boekhoudingen gaan dat niet veranderen. We moeten hoe dan ook ons energieverbruik halveren. Dan gaat het interen en lenen in elk geval langzamer, en winnen we tijd om de samenleving aan te passen zonder van crisis naar crisis te hollen.

Ik zou dolgraag zien dat we net als voor 1850 met 1 miljard wereldburgers alles met zon, wind, waterkracht en biomassa (solar flows) konden doen. Zorgvuldig rekenwerk toont helaas aan dat dat niet kan, met 8 (en straks 10) miljard wereldburgers en miljoenen fabrieken, landbouwbedrijven, datacenters, huizen, vliegtuigen, schepen, treinen, bussen, trams, auto’s, wasmachines, koffiezetters, computers en smartphones die 24/7 energie verbruiken. Het is niet mijn voorkeur dat dit niet kan. Het is zeker niet mijn ambitie dat onze huidige samenleving niet houdbaar blijkt zonder fossiele brandstoffen (solar stocks).

Het is wel een onontkoombaar feit, net als dat we geen perpetuum mobile kunnen maken. Als dat ooit duidelijk was is het nu. Zodra we minder gas (Rusland) of benzine (stakingen bij het Franse Total) hebben is het crisis. Burgers zitten in de kou, bakkers gaan failliet en auto’s staan stil. Het lijkt me niet verstandig om onze kop hiervoor in het zand te steken, en te blijven zeggen dat we met meer zonnevelden en windparken (en kerncentrales) uit deze moeilijkheden kunnen komen. Daar kunnen we bij lange na niet genoeg voor bouwen, helemaal niet als de huidige inflatie uitmondt in een recessie, staatskassen leeg raken, rentes stijgen en essentiële schaarse grondstoffen zoals lithium, kobalt en koper nog veel duurder worden.

Geen leuk verhaal, maar zeker ook geen doemverhaal. We verbruiken nu al 25% minder gas. Als de regering dit versterkt met het nationale huisisolatiefonds, en de EU vanaf 2030 een maximum brandstofverbruik van 1 op 40 instelt, besparen we binnen tien jaar op verwarming en automobiliteit al 50% energie en CO2 zonder welzijn en economie op te offeren. Daar is wel visie en lef voor nodig, tegen electorale angsten en machtige energie- en autolobby’s in.

We hebben in de 20e eeuw onze huidige maatschappij, technologie en welvaart opgebouwd met fossiele brandstoffen als energiebron. Fossiele brandstoffen zijn ‘solar stocks’, opgeslagen zonne-energie van honderden miljoenen jaren. Fossiele brandstoffen kunnen worden beschouwd als briljante technologie van de natuur voor effectieve en langdurige energieopslag. De inrichting en behoeftes van onze huidige maatschappij blijken nauw verbonden te zijn met de eigenschappen van deze solar stocks.

Die eigenschappen van fossiele brandstoffen sluiten goed aan bij de behoeftes van de maatschappij: wereldwijde toegankelijkheid, betrouwbaarheid, 24/7 beschikbaarheid, compact, gemakkelijk te transporteren en op te slaan. Dit is voornamelijk te danken aan de extreem hoge volumetrische energiedichtheid van ca. 35 gigajoule per kubieke meter (in vloeibare of vaste vorm). Deze unieke eigenschap maakt het mogelijk om met een afgeladen auto van 2000 kilo met 120 km/u 1000 kilometer af te leggen op één tank van 50 liter. Deze eigenschap maakt het ook mogelijk dat Nederland genoeg aardgas kan verwerven en opslaan voor een hele winter.

Solar flows (wind, zon, waterkracht en biomassa) hebben daarentegen een lage energiedichtheid, minder dan 1% van die van fossiele brandstoffen. Daarom kost het zoveel ruimte en materialen om solar flows te benutten. Daarom ook passen ze dermate slecht bij onze huidige maatschappelijke behoeftes dat de huidige samenleving niet houdbaar blijkt zonder fossiele brandstoffen. Deze ernstige overweging ontbreekt helaas nog in het (inter)nationale energiebeleid.
Zie voor een uitgebreide analyse http://maarten-vanandel.com/?page_id=904

De prijsplafonds voor elektra en gas straffen warmtepompen en stimuleren gasverwarming. De elektriciteitsprijs wordt begrensd tot 2400 kilowattuur per jaar, daarboven betaal je de volle mep. Die 2400 kilowattuur verbruikt een redelijk zuinig huishouden met verlichting en huishoudelijke apparatuur. Als je zoals ik echter een warmtepomp hebt, komt daar ook in een goed geïsoleerd huis nog zeker eens zoveel bij. Voor die warmtepomp betaal je dus de hoofdprijs.

Met nauwelijks gasverbruik word ik nu verleid om een CV-ketel te installeren. Die gaat immers verwarmen voor het vastgestelde gasprijsplafond tot 1200 kuub per jaar. Dat red ik makkelijk met goede isolatie. Ik ga geen CV-ketel installeren, maar de gedachte alleen al is absurd. Ik vraag me af wat de regering bezielt om op deze wijze warmtepompen te bestraffen en gasketels te belonen. Iets soortgelijks geldt voor elektrische auto’s, die per huishouden al gauw nog eens 2400 kilowattuur per jaar toevoegen. Elektrische rijders worden zo verleid om terug te gaan naar een benzineauto – niet naar een dieselauto.

Dieselauto’s betalen al decennia lang meer wegenbelasting, maar diesel was ook altijd zo’n 30 cent goedkoper dan benzine. Elke automobilist kon op basis daarvan decennia lang de beste keuze uitrekenen. In enkele maanden tijd is het prijsverschil tussen diesel en benzine echter naar de andere kant omgeslagen, liggen alle berekeningen van ondernemers en particulieren in duigen, en worden dieselrijders geconfronteerd met een onbetrouwbare overheid.