CO2-reductie is tot een nietsontziend verdienmodel verworden, waarbij misleiding niet wordt geschuwd. Shell adverteert dat je voor een extra cent per liter CO2-neutraal rijdt. Enig rekenwerk leert dat dat niet klopt. Elke rijdende auto vergt zo’n 6000 volwassen bomen op zeker 6 hectare bosperceel om zijn CO2-emissie te neutraliseren. Bovendien kun je ook zonder te rekenen al nagaan dat de claim van Shell niet waar kan zijn. Anders zouden we toch gewoon op benzine en diesel kunnen blijven rijden!

Dit gezond-verstandargument toont aan dat we als burgers niet te goedgelovig moeten zijn bij duurzaamheidsclaims van allerlei producten, bedrijven en overheden. Er wordt grof geld mee verdiend, dus ‘greenwashing’ ligt nadrukkelijk op de loer. Het is aan ons allemaal om niet te gemakkelijk te geloven wat we willen horen, zeker niet als het wordt gezegd door een belanghebbende.

Ook politiek belanghebbenden bezondigen zich aan niet-onderbouwde duurzaamheidsclaims. Zo zegt het Klimaatakkoord dat we in 2030 70% van onze stroom duurzaam zullen opwekken. Ik had al uitgerekend dat dat niet klopt, en uit de gegevens in het Klimaatakkoord blijkt dat het hooguit 35% wordt. Dan nog zouden we de komende 9 jaar wekelijks twee zeewindmolens moeten installeren. Dat lijkt me nepnieuws, net als de claim van Shell.

Het zesde IPCC Assessment Report (AR6) beschrijft dat we er slechter aan toe zijn dan in 2013. Kennelijk hebben het Klimaatakkoord van Parijs (2015) en alle kosten en moeite sindsdien geen verbetering gebracht. Ik word er moe van om op te schrijven dat ons wereldwijde energieverbruik tegen alle doelen in doorgroeit. Daardoor zijn ook alle vormen van energieproductie doorgegroeid, van steenkool tot zonne-energie. Alleen kernenergie is in het afgelopen decennium op hetzelfde niveau gebleven.

Met de huidige demografische, technologische, economische en politieke ontwikkelingen zal ons energieverbruik de komende 10 jaar blijven groeien. In de afgelopen tien jaar is het aandeel van zon en wind met 1,5 procentpunt gegroeid, van 0,5% naar 2%. Zelfs als we dit groeitempo kunnen vertienvoudigen naar 15 procentpunt in 2030, komen we niet in de buurt van de huidige klimaatdoelstellingen. Het IPCC laat na om dit benadrukken, en de urgentie te verleggen van verduurzaming van energieproductie naar vermindering van energieconsumptie.

Toename van energieverbruik, CO2-uitstoot en temperatuur blijken zo een voldongen feit. Dat is niet wat ik prefereer of propageer, het is wat ik constateer. We moeten dus naast vermindering van energieconsumptie ook meer gaan doen aan aanpassing aan hogere temperaturen en waterstanden. Dat idee is helemaal niet nieuw, het verdient alleen veel meer aandacht ten opzicht van het tegengaan van klimaatopwarming.

Zeilen brengt je dicht bij de energie van de natuur. De zon stuwt wolken op en laat de wind waaien die je boot voortstuwt. Eb en vloed stromen met je mee, of tegen je in als je verkeerd timet. De energie van de natuur is groter dan wij, en als zeiler leer je dat je daar nooit tegen moet vechten. Als het stormt kun je niet uitvaren, en als de eb tegen je is moet je wachten op de vloed. Dat is fascinerend in de vakantie, maar onwelkom in ons dagelijks leven.

In ons dagelijks leven willen we niet afhankelijk zijn van de natuur om te kunnen koken, werken en rijden. Daarom zijn we in de vorige eeuw de in de aarde gefossiliseerde zonne-energie gaan gebruiken. Daar proberen we nu weer vanaf te komen, maar wel met behoud van alle gemakken ervan. Tijdens het zeilen realiseerde ik mij dat dat niet kan. Als we terug willen naar de energie die zon, getij en wind ons dagelijks bieden, zullen we ons net als een zeiler moeten voegen naar de grillen ervan. En als we daar niet toe bereid zijn houden we fossiele brandstoffen nodig.

Fossiele brandstoffen bevatten opgeslagen zonne-energie van honderden miljoenen jaren. Wij kunnen dat niet in honderd jaar vervangen. Daarvoor is de aarde te klein en een eeuw te kort. Laten we daar eerlijk over worden, en stoppen met van twee wallen willen eten. Minder fossiele brandstoffen betekent minder energieverbruik en minder consumptie. Laten we dat gaan erkennen, anders wordt het niks met de klimaatdoelstellingen.

Ik keek onlangs voor het eerst van mijn leven in de krater van een actieve vulkaan, de Vesuvius. Er kwam voortdurend rook uit, een indrukwekkende manifestatie van aardwarmte. Vesuvius Nationaal Park voert een actief plastic-vrij beleid, iets wat de hele wereld zou moeten doen. Toch ontkomt zelfs de machtige vulkaan niet aan ons alomtegenwoordige plastic. Corona heeft het er met miljarden mondkapjes, linten en stickers niet beter op gemaakt.

Plastic is een sluipend gif dat al meer dan 50 jaar onzichtbaar voortschrijdt, met name door de alledaagse vanzelfsprekendheid ervan. We staan er niet meer bij stil dat de slijtageschilfers van goedbedoelde plaklinten in een jachthaven uiteindelijk in de maag van een eend terechtkomen, of van een vis die die eend verorbert. Ik ben er deze zomer bewust op gaan letten, en het is me aangevlogen. Het heeft me ook aan het denken gezet.

We produceren miljoenen tonnen niet-afbreekbaar plastic voor kortstondig eenmalig gebruik. Een deel daarvan komt hoe dan ook in de natuur terecht. De enige manier om dat te stoppen lijkt mij een verregaand productieverbod. Dat geldt evenzeer voor biobased plastics. De milieuschadelijkheid van plastics wordt niet zozeer bepaald door de herkomst van de grondstoffen, maar door de chemische samenstelling van het eindproduct.

Gorgon, ’s werelds grootste CO2-opslagproject in Australië, faalt jammerlijk. Het doet maar 30% van wat het belooft. En ook met 100% zou het een hemeltergende schijnvertoning zijn. Die 100% zou 15 miljoen ton CO2-opslag betekenen, een hoeveelheid die minilandje Nederland in vijf weken uitstoot en de hele wereld in vier uur. Daarvoor zijn miljarden dollars uitgegeven. Oliebedrijven pleiten voor duizenden van dergelijke CO2-opslaginstallaties. Ik kan slechts gissen waarom Chevron, ExxonMobil, Shell en allerlei overheden dit doen.

In Nederland zijn we al even onwaarachtig bezig. Daar verkwisten we miljarden kostbare belasting-euro’s om jaarlijks 2,5 miljoen ton CO2 onder de grond te stoppen. Dat stoot Nederland in zes dagen uit, en de hele wereld in drie kwartier. Daar komt bij dat CO2-opslag een eindige lineaire methode is, met onbekende ecologische en seismische risico’s. Ik ga eens gissen waarom bedrijven en overheden dit doen.

Overheden van links tot rechts willen koste wat kost een ‘groene’ politiek met bijbehorende dadendrang etaleren. Bedrijven willen graag met ‘groene’ miljardensubsidies hun omzet en winst opvijzelen. Een rampzalige combinatie, voor de belastingbetaler en vooral voor het milieu. Het is peperduur, levert bitter weinig op, en belemmert investeringen in werkelijke en veel grotere CO2-besparingen zoals huisisolatie en ultrazuinige auto’s.