Het aantal slachtoffers door uitzonderlijk weer is in de afgelopen honderd jaar met 98 procent gedaald! In 1920 vielen er bijna 500.000 doden, in 2022 betreurden we 11.000 doden. Elke dode is er een te veel, en we vernemen vreselijke berichten over bosbranden in Zuid-Europa, Amerika en Australië. Nochtans vind ik 98 procent daling in 100 jaar een spectaculair succes, temeer daar het aantal mensen op aarde in die periode is verviervoudigd van 2 naar 8 miljard.

Verder blijkt het aantal Atlantische stormen en orkanen in de afgelopen honderd jaar niet te zijn toegenomen. We krijgen steeds meer nieuws over ‘extreem’ weer, maar altijd zonder duiding van wat er precies extreem is in relatie tot de afgelopen honderd jaar. ‘Extreem’ lijkt steeds meer een synoniem te worden van ‘onwelkom’, ‘ongewoon’ of ‘uitzonderlijk’. Science en Nature hebben gepubliceerd dat de hoeveelheid afgebrand bos in de afgelopen 25 jaar wereldwijd flink is afgenomen. Dat is een heel ander bericht dan de alarmistische journalistiek die nooit positief klimaatnieuws brengt, en geen wetenschappelijk onderbouwde lange-termijn context verschaft bij berichten over ‘extreem’ weer.

Ik ben de laatste om natuurrampen te bagatelliseren. Ik realiseer me wel dat we er via (sociale) media steeds selectiever en sneller over horen, en dat we er door toenemende bevolkingsconcentraties kwetsbaarder voor worden. Desondanks hebben we het aantal mondiale slachtoffers van weergerelateerd natuurgeweld in honderd jaar met een factor 50 weten te reduceren. Nederland vervult daar als wereldwijd erkende watermanagement-specialist vast een prominente rol in.

We hebben deze week met ruim 8 miljard mensen de natuurlijke bronnen die de aarde in heel 2023 kan opbrengen verbruikt. Dat betekent dat we bijna vijf maanden lang roofbouw plegen op onze moederplaneet. Dat gaat over energie, grondstoffen, ruimte en afval. In 2012 viel Earth Overshoot Day ook op 2 augustus, en is sindsdien vrijwel stabiel. De enige uitzondering is coronajaar 2020, waarin Earth Overshoot Day vanwege verminderde consumptie op 22 augustus viel.

Vijf van de twaalf maanden op de pof leven betekent dat we in dit kalenderjaar ongeveer 1,7 aarde verbruiken. Er zijn discussies en kritieken op het concept en de methodiek van Earth Overshoot Day, maar die doen niks af aan de essentie. We zullen afmoeten van de illusie van ‘groene groei’. Groene groei bestaat niet. Groei vergt altijd nieuwe grondstoffen en meer ruimte, ook als we meer gaan recyclen en steenkool vervangen door windmolens en zonnepanelen.

Zolang we groeien in aantallen en economische welvaart kunnen we nooit al onze benodigde grondstoffen en ruimte hergebruiken en herverdelen, en moeten we dus nieuwe bronnen aanspreken. Voortdurende groei op een eindige planeet is een evidente paradox. Laten we stoppen met het problematiseren van stabilisering of krimp van bevolking en economie. Laten we stabilisering en krimp als een normaal of zelfs gewenst fenomeen gaan hanteren.
https://foreignpolicy.com/2018/09/12/why-growth-cant-be-green/

Professor Han Slootweg van netbeheerder Enexis beweert in Nieuwsuur met neergeslagen blik dat hij de huidige netcongestie 5-7 jaar geleden niet had kunnen zien aankomen. Zijn lichaamstaal en de feiten spreken hem echter tegen. We weten al tien jaar van de structurele inzet op zonnepanelen, windmolens en elektrificatie van mobiliteit en verwarming. Dat veroorzaakt al tien jaar een voorspelbare toename van pieken en dalen in de stroomproductie en -afname. De ontwikkelingen zouden volgens Han Slootweg sneller zijn gegaan dan voorzien, maar dat is niet waar.

Het elektriciteitsverbruik is in de afgelopen tien jaar niet gestegen. Bovendien staat in de doelen van het Energieakkoord van 2013 “… Een toename van het aandeel van hernieuwbare energieopwekking naar 14 procent in 2020, en een verdere stijging van dit aandeel naar 16 procent in 2023…”. Het CBS rapporteert over 2022 een aandeel van 15 procent. De ontwikkelingen gaan dus niet sneller dan voorzien. Verderop in het Energieakkoord van 2013 staat: “… Netbeheerders en producenten moeten maatregelen treffen om het elektriciteitssysteem aan te passen en voor te bereiden op een groeiend aandeel van hernieuwbare energie in de energiemix. De noodzakelijke energie-infrastructuur moet op tijd gerealiseerd worden…”

Het is een internationale afgang dat onze welvarende kenniseconomie de komende tien jaar grootschalige stroomtekorten gaat hebben, omdat Enexis en zijn concurrenten in de afgelopen tien jaar hun dure plicht in het Energie-akkoord van 2013 hebben verzaakt. Dat remt nu onze klimaatdoelstellingen, woningbouw en economie. Het beste wat een nieuwe regering kan doen is vertragen met windmolens, warmtepompen en elektrische auto’s.

Ik heb in 212 nieuwsbrieven heel veel reacties, vragen, kritiek en bijval gekregen. Dank daarvoor! Sommige lezers geven aan dat ik wel wat meer groene kans en minder groene illusie kan presenteren. Ik begrijp dat en ik zoek daar ook naar. Ik worstel daarbij met het feit dat fossiel brandstofverbruik en CO2-uitstoot in de wereld nog elk jaar toenemen. Sinds de ondertekening van het Klimaatakkoord van Parijs in 2015 zijn we met inmiddels ruim miljard wereldburgers 5 procent meer CO2 gaan uitstoten.

Ik ben van nature optimistisch, en ik zie heel veel groene kansen. Ik probeer te begrijpen waarom we ze niet pakken, en maar door blijven consumeren, zwerfvuil weggooien, hardrijden en energie verspillen. Ik heb onlangs genoten van Trier, de oudste stad van Duitsland. 2000 jaar teruggaan in de tijd verschaft mij verwondering, inspiratie en inzicht in hoe wij zonder fossiele brandstoffen leefden en werkten met een hoog niveau van beschaving en technologie. Dat helpt mij om heden en toekomst te duiden.

Het leert mij dat wij mensen zonder fossiele brandstoffen kunnen leven – anders waren we hier nooit gekomen – maar dat dat niet kan op de huidige manier. ‘Renewables cannot power THIS society’. Ik verdiep mij in een transitie van antropoceen naar symbioceen zoals Glenn Albrecht die bepleit. En ik sluit mij aan bij Gus Speth, die constateert dat wetenschap en technologie de dilemma’s van natuur en mensheid niet kunnen oplossen. Dat kunnen we alleen zelf.

De val van het kabinet veroorzaakt allerlei paniek in dit superrijke land. “Een vertraging van een jaar of langer betekent in het ergste geval dat de klimaatdoelen van 2030 uit zicht verdwijnen’, lamenteert directeur energietransitie & beleid Hans-Peter Oskam. Denken wij werkelijk dat een doorsnee kabinetsval in ons minilandje iets uitmaakt voor natuur en klimaat? Denken wij werkelijk dat 6-12 maanden beleidsarm beleid in een dolgedraaide regelgevingsmachine een wezenlijk verschil gaat maken?

Ik beschouw een beleidsarm jaar in dit land als een zegen. Meer regels en geld helpen nu niets, uitvoering van bestaande regels en begrotingen des te maar. Laten we stoppen met de hijgerige politieke gedachte dat over elkaar heen struikelende ambities en subsidies de werkelijkheid wezenlijk kunnen beïnvloeden. Het meest onbetekenende woord van 2023 in energiebeleid is nu al ‘versnelling’. Dat wordt te pas en te onpas gebezigd door mensen die zelf geen lithium delven, windmolens bouwen, hoogspanningskabels ophangen of warmtepompen installeren.

Als dit land werkelijk in de problemen zou komen met een jaartje demissionair kabinet – dat ongetwijfeld goed op de winkel zal passen – dan toont dat aan dat de overheid veel te regelzuchtig is geworden. Het zou betekenen dat burgers, bedrijven en instituten zich veel te afhankelijk opstellen, of misschien wel zijn gemaakt. Laten wij en het kabinet nu vooral aandacht besteden aan echte problemen, zoals toeslagenleed, aardbevingsschade en lerarentekorten.

NRC bericht dat de gemeentes in 2030 het doel van 35 terawattuur hernieuwbare energie per jaar in het Klimaatakkoord waarschijnlijk zullen halen. Daartoe moeten ze samen nog wel elke week tot aan 2030 een landwindmolen en 30.000 zonnepanelen installeren. De gemeentes hebben de ambities echter opgeschroefd naar 55 terawattuur per jaar, en daarop lopen ze achter. Verder zie ik het bijkomende rijksdoel van 49 terawattuur zeewindstroom in 2030 ook nog niet gehaald worden. Daartoe zouden we elke week van de komende 400 weken drie zeewindmolens moeten installeren. Naast dit alles moeten er ook heel veel nieuwe elektriciteitskabels en waterstoffabrieken komen, anders kunnen we zoveel variabele stroom helemaal niet transporteren en benutten. We kampen nu al met structurele netcongestie in driekwart van Nederland.

De publieke en journalistieke berichtgeving noemt dat laatste niet, en bevat daarnaast nog twee andere misleidende elementen. Ten eerste spreekt de rijksoverheid in het Klimaatakkoord van 2019 over ‘70 procent van alle elektriciteit in 2030 uit hernieuwbare bronnen’. De genoemde 84 terawattuur per jaar is echter 70 procent van het huidige elektriciteitsverbruik. In 2030 zal ons elektriciteitsverbruik met bijvoorbeeld 50 procent zijn toegenomen door meer elektrische auto’s, waterstoffabrieken en verplichte warmtepompen. Dan daalt het percentage hernieuwbare elektriciteit tot 70% / 150% = 47%.

Ten tweede rept het NRC over 70% van alle ‘energie’. Dat is een veelgemaakte en nog misleidender fout, want het gaat hier alleen om alle ‘elektriciteit’. Elektriciteit is momenteel ongeveer 22% van al onze energie. Als we over zeven jaar 70% van ons huidige elektriciteitsverbruik hernieuwbaar hebben, is dat dus 22% x 70% = 15% van ons totale energieverbruik. Dit zijn geen pietluttige details, dit is waar het om gaat in zowel de beeldvorming als de realiteit.

Dit concludeert de Zweedse regering nu, en ik concludeerde het vijf jaar geleden in De Groene Illusie. Het Zweedse beleid maakt hiermee een opmerkelijke ommezwaai, van ‘100% hernieuwbaar’ naar ‘100% fossielvrij’. De verwachte verdubbeling van het elektriciteitsverbruik zal niet volledig en betrouwbaar met hernieuwbare energie kunnen worden ingevuld, dus komen er meerdere nieuwe kerncentrales. Ik vind dit een realistisch en moedig besluit, waar alle 10 miljoen Zweden baat bij zullen hebben.

Helaas is onze Nederlandse regering nog niet zover, terwijl wij in tegenstelling tot Zweden niet eens waterkracht hebben. Minister Jetten heeft al wel geconstateerd dat wij niet genoeg wind- en zonne-energie zullen hebben om de benodigde groene waterstof te maken, maar die wil hij gaan importeren uit Spanje. Dat wordt heel duur, het maakt ons afhankelijk, en Spanje kan die schaarse groene waterstof dan niet zelf gebruiken om te verduurzamen. Import van groene waterstof verwordt daarmee tot export van CO2-uitstoot, en reduceert mondiaal geen CO2.

Meer kernenergie in kennislanden Nederland en Zweden reduceert mondiaal wel CO2. Het is niet minder hernieuwbaar dan wind- en zonne-energie, want we putten op den duur het zeldzame lithium, kobalt en koper net zo goed uit als uranium (en fossiele brandstoffen). Bovendien bekleedt Nederland met ECN, Urenco en Borssele een strategische positie t.a.v. kernenergie. Daarmee kunnen wij onszelf en anderen helpen om te minderen met fossiele brandstoffen.

Netbeheerder Stedin vraagt, in navolging van Enexis, aan klanten om vooral elektriciteit te verbruiken als de zon schijnt of de wind waait. Dit om netcongestie te voorkomen. Er is ons tot voor kort nooit verteld door elektriciteitsmaatschappijen en overheden dat dit een consequentie is van de huidige energietransitie. Dat riekt naar salamitactiek: Eerst iedereen enthousiast de beurs laten trekken voor zinloze elektrificatie, en later de confrontatie met de nadelen mondjesmaat toedienen. Netcongestie en afnemende leverbetrouwbaarheid van elektriciteit kunnen we al tien jaar zien aankomen, en ik heb daar meerdere malen over geschreven.

Aan de aanbodkant vervangen we sinds 2013 stabiele kolencentrales door variabele wind en zon, en aan de afnamekant verhogen we het stroomverbruik door elektrificatie van automobiliteit, verwarming en industrie. Dat juichte iedereen voorheen toe, maar de oproep van Stedin en Enexis oogst weinig enthousiasme onder hun bestaande klanten. Nieuwe klanten (woonwijken en bedrijven) zijn nog slechter af, want die komen op een wachtlijst. Dat ondervinden bijvoorbeeld Twentse bedrijven nu aan den lijve. Wat gaan Stedin en Enexis doen om hun essentiële nutsvoorziening te blijven garanderen?

Zonnepanelen werken anticyclisch. Ze produceren veel stroom als de zon vanzelf je huis verwarmt en verlicht, en weinig stroom als het koud en donker is. Een windmolen bedient 2000 huishoudens, maar niet op windstille winterdagen. Zonnepanelen doen dan ook weinig. Ik vrees dat dit niet de laatste salamiplak zal zijn. Ik voorzie stagnatie van woningbouw en bedrijvigheid, en een transitie van vrijwillige naar gedwongen inperking van stroomverbruik.
http://maarten-vanandel.com/?page_id=675

De gerenommeerde Amerikaanse wetenschapper Tim Searchinger liet vorige week in de Tweede Kamer geen spaan heel van het Nederlandse en Europese biomassabeleid. “Biomassa verbranden is niet duurzaam, ook niet als het hout gecertificeerd is. Het duurt tientallen jaren tot eeuwen voordat de CO2 weer is opgenomen door nieuwe bomen. We hebben elke boom nu nodig om CO2 in op te slaan.” Dr. Fenna Swart, de hoogleraren David Smeulders en Louise Vet en ook ikzelf betogen dit al jaren, evenals de koepels van Nederlandse en Europese wetenschappers.

Toch heeft EU-commissaris Frans Timmermans biomassa opnieuw duurzaam verklaard in de Renewable Energy Directive, en blijft minister Rob Jetten miljardensubsidies verstrekken voor de meer dan 200 biomassacentrales in ons land. Nederland is zelfs de grootste Europese importeur van houtpellets uit Amerika. Deze schande van ecocidale boskap en -verbranding wordt nog groter nu het Financieele Dagblad aangeeft dat de energietransitie 17 miljard euro duurder wordt vanwege de hogere rente. Gratis geld was altijd al een illusie, en onze regering doet er goed aan om de verspilling van biomassamiljarden kordaat te stoppen.

Alleen politiek en commercieel belanghebbenden houden tegen beter weten in nog vol dat het verbranden van bomen CO2 bespaart. Internationale wetenschappers maken daar in talloze publicaties korte metten mee. In de coronacrisis lieten kabinet en parlement zich leiden door de wetenschap, laten ze dat dan nu ook doen. Dat bevordert bosbehoud en biodiversiteit, en bespaart miljoenen tonnen CO2, miljarden euro’s en … heel veel stikstof!

Ik heb alles nogmaals doorgerekend, met gegevens van de rijksoverheid, het CBS en de ANWB. Elektrische auto’s veroorzaken ongeveer net zoveel CO2-uitstoot als brandstofauto’s. Elektrische auto’s verbruiken gemiddeld per gereden kilometer netto 0,2 kilowattuur uit hun batterij. Om die elektriciteit uit de batterij te halen moet die batterij op- en ontladen. Daarbij gaat ongeveer 10% energie verloren (daardoor worden de batterij en de oplader warm, net als bij mobieltjes). Bij het transporteren van de oplaad-elektriciteit, door het openbare net naar een laadpaal, gaat eveneens 10% verloren.

Bruto moet daarom per gereden kilometer 0,2 / 90% x 90% = 0,25 kilowattuur worden opgewekt. De CO2-uitstoot van extra elektriciteitsopwekking is ongeveer 400 gram per kilowattuur (ongeacht de mix, want zon en wind kunnen niet reageren op extra vraag). Dat is 100 gram CO2 per 0,25 kilowattuur. Een elektrische auto veroorzaakt dus 100 gram CO2-uitstoot per gereden kilometer. Dat doen moderne brandstofauto’s ook. De huidige EU-norm staat op 95 gram CO2 per kilometer, en zal verder omlaag moeten en kunnen. Wat overblijft van elektrische auto’s zijn hoge publieke en private kosten, milieuschadelijke batterijen en NETCONGESTIE (nu overal in het nieuws!).

Vanwege netcongestie komen nieuwe bedrijven en ook nieuwe woonwijken op een wachtlijst. Enexis en andere elektriciteitsmaatschappijen vragen aan bestaande bedrijven om hun stroomafname flexibel af te stemmen op het schommelende aanbod. Het animo daarvoor is logischerwijs zeer laag, minder dan 10 procent. Het maakt ondernemen en leven wel heel erg moeilijk. Alle reden om elektrisch rijden zoveel mogelijk te ontmoedigen! https://www.clo.nl/indicatoren/nl0134-koolstofdioxide-emissie-per-voertuigkilometer-voor-nieuwe-personenautos  https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2022/05/rendementen-co2-emissie-elektriciteitsproductie-2020  https://www.anwb.nl/auto/elektrisch-rijden/actieradius-en-verbruik