Roland Kupers van het UN Environment Programme betoogt in het FD dat Nederland met meer Gronings gas het Europese gasprobleem kan oplossen. Hij betoogt daar terecht ook bij dat de winsten moeten worden aangewend voor schadecompensatie. Ik zou zeggen een miljard euro bestemmingsgeld in 3 jaar, verdeeld over alle gemeentes in de aardbevingsgebieden, naar rato van het aantal inwoners. Dat geld mag alleen aan woningherstel worden besteed, door die gemeentes aan hun inwoners. Dus niet aan ambtenaren, onderzoekers, consultants of advocaten.

Verrassend is verder Kupers’ conclusie dat de kabinetsplannen voor meer kolenstook niet tot meer CO2-uitstoot leiden. Nederland bespaart met meer kolenstook aardgas voor zichzelf en voor heel Europa. Daardoor hoeven we met onze enorme Europese koopkracht minder schaars aardgas van buiten Rusland weg te kopen, voor de neus van o.a. China en India. Die landen hoeven dan minder kolen te stoken. Dit compenseert de extra kolenstook in Nederland ruimschoots, omdat onze kolencentrales efficiënter en schoner zijn dan in veel andere landen.

Laten we stoppen met Nederland als een aparte CO2-postzegel te beschouwen en CO2-export als besparing te zien. Als wij met meer binnenlandse kolenstook buitenlandse kolenstook kunnen verminderen is dat goed voor natuur en klimaat. Lokale suboptimalisatie is zinloos, alleen de mondiale CO2-uitstoot telt. Ik mis dat aspect in het megalomane energiebeleid van NL en EU. Wij exporteren daardoor op grote schaal CO2-uitstoot, en dat is een schande.

Ik schreef er vorige maand al over: netbeheerders, politici en journalisten doen net alsof de overvolle regionale elektriciteitsnetten een verrassing zijn die snel ‘extra’ geld vergen. Media roepen hiertoe op, de regering zegt het toe, en de media vermelden dit vervolgens. Ik herinner mij toch echt dat er afgelopen najaar zwaar is onderhandeld over het nieuwe regeerakkoord. Dat er moeilijke keuzes moesten worden gemaakt over bestedingen en belastingen. Hoe kunnen er dan nu zomaar ‘extra’ miljarden uit een hoge hoed worden getoverd voor iets dat we al tien jaar kunnen zien aankomen?

Er zijn dingen die we niet kunnen zien aankomen, zoals oorlog en corona. Maar de huidige netcongestie is een fenomeen dat we in de afgelopen tien jaar systematisch zelf hebben gecreëerd. We zijn jaar na jaar wind- en zonneparken gaan bouwen, en autorijden en huisverwarming gaan elektrificeren. Elke eerstejaars natuurkundestudent van Fontys kan uitrekenen waar en wanner dat tot netcongestie leidt. Ik maak mij echt ernstig zorgen dat onze overheden en netbeheerders dit kennelijk niet meer kunnen of willen.

Ik maak mij ook zorgen over onze journalisten, die al even onkundig of onwillig blijken om energiezaken te duiden en kritisch door te vragen waar dat ‘extra’ geld vandaan komt. Er bestaat toch helemaal geen ‘extra’ geld, althans niet in mijn huishoudboekje. Als ik meer geld aan iets wil besteden moet ik aan iets anders minder geld besteden. Dat geldt ook voor ons aller rijksfinanciën. Het alternatief is meer lenen of belastingverhoging. Rupsje nooitgenoeg.

NPO brengt dit nieuws kritiekloos in het 6 uur journaal, zonder aandacht voor tegengeluiden zoals in Trouw. Hoeveel subsidie ontvangt Shell hiervoor? Hoeveel subsidie heeft Shell ontvangen voor ‘hun’ windpark Hollandse Kust Noord dat de benodigde groene stroom gaat leveren? En hoeveel CO2 bespaart deze Holland Hydrogen I waterstoffabriek eigenlijk? Ik ben zeer benieuwd naar het aantal belastingmiljarden dat hierin wordt gepompt, maar ik kan nu alvast de laatste vraag beantwoorden.

De grootste groene waterstoffabriek van Europa bespaart geen CO2. Integendeel, hij veroorzaakt extra CO2. Holland Hydrogen I gaat ruim 20.000 ton waterstofgas per jaar maken. Dit heeft een bruikbare energieinhoud van 3 petajoule. Dat is 0,15% van ons jaarlijkse energieverbruik, een dure druppel op een gloeiende plaat. Bovendien heeft groene waterstofproductie een rendement van ruwweg 50%. Er is dus 0,3% van ons jaarlijkse energieverbruik nodig om het te maken. Die 0,3% groene energie kan veel beter rechtstreeks het net op voor direct verbruik, dan verliezen we tenminste niet de helft ervan. Als Shell er daarentegen waterstof van maakt is er meer fossiele stroom op het net nodig. Dat leidt dus tot meer CO2 in plaats van minder.

Het maakt daarbij niet uit waar de waterstof wordt toegepast. De lokale CO2-besparing zal overal (industrie, mobiliteit, verwarming) ongeveer hetzelfde zijn, en altijd veel kleiner dan de extra CO2-uitstoot die groene waterstofproductie veroorzaakt. Ik zou graag zien dat onze NPO wat minder selectief kritisch is, en op dit thema net zo stevig gaat doorvragen als bij aardbevingsschade en mondkapjesfraude. Zie ook http://maarten-vanandel.com/?page_id=801

Beurscrisis, coronacrisis, zorgcrisis, woningcrisis, energiecrisis, inflatiecrisis, arbeidsmarktcrisis en stikstofcrisis volgen elkaar in rap tempo op. Het woord ‘crisis’ impliceert iets dat weinig voorkomt, tamelijk onvoorspelbaar is, een bedreiging vormt, en sterk afwijkt van de gangbare orde. Maar als we van crisis naar crisis hollen is dat kennelijk de gangbare orde en hoeven we het geen crisis meer te noemen. Bovendien zijn veel zogenaamde crises prima te voorzien, zoals in de zorg, de woningmarkt, de energie, de economie en de arbeidsmarkt.

Zo lijken mij de tekorten onder bagagepersoneel, verplegers, huisartsen, docenten, technici, ict-ers, militairen, agenten en rechters logisch en voorspelbaar. Onze beroepsbevolking groeit niet, maar het aantal bestuurders, toezichthouders, beleidsmakers, managers, marketeers, communicatiespecialisten, adviseurs en administrateurs wel. Met steeds meer regelaars blijven er steeds minder doeners over. Regelaars blijken tijdens een coronacrisis ook te denken dat iedereen thuis kan werken, omdat ze dat zelf prima kunnen. Doeners daarentegen doen hun werk vaak in fysieke ontmoeting met mensen, machines en natuur.

Verder bezorgen regelaars de doeners steeds meer administratief werk, zoals bij de zorg en de politie. Ik hoor nooit iets over een tekort aan regelgevers, bankiers, verzekeraars, consultants en managers. Tekorten treden alleen op bij mensen die concrete tastbare dingen doen. Mijn conclusie is dat overheden en instellingen structureel moeten gaan inzetten op minder regelaars. Alleen dan kunnen er meer doeners komen in de komende 5-10 jaar.

Verstandig dat minister Jetten de kolencentrales volledig gaat laten draaien om gas te besparen. Nog verstandiger om dag en nacht maximaal 100 te gaan rijden. Dat compenseert de extra CO2-uitstoot van meer kolenstroom inderdaad grotendeels. Die extra CO2-uistoot is overigens niet 10 miljoen ton per jaar, zoals het FD kopt. 10 miljoen ton per jaar is de bruto CO2-uitstoot van de extra kolenstroom, maar daarmee wordt wel 5 miljoen ton CO2 per jaar uit aardgasstroom bespaard. Netto krijgen we dus 5 miljoen ton CO2 per jaar erbij. Dat is 3% van onze nationale uitstoot. Dag en nacht maximaal 100 rijden bespaart ongeveer 2%.

Daarmee is het nut van rustig rijden nog maar eens benadrukt. Het is veruit de gemakkelijkste en goedkoopste CO2-besparingsmaatregel die er is, die we al veel eerder hadden moeten en kunnen invoeren. Het scheelt ook stikstofuitstoot, bepaald niet onbelangrijk in deze turbulente tijden. Hopelijk blijft die max. 100 rondom de klok staan, ook als we weer vrienden met Rusland zijn. Ter vergelijking: De wereldwijde luchtvaart stoot ongeveer 3% van alle CO2 uit. Rustig rijden in de hele wereld (inclusief Duitsland) bespaart evenveel CO2 als helemaal nooit meer vliegen. Dit geldt evenzeer voor brandstofauto’s als elektrische auto’s, aangezien elektriciteit voor zo’n 80% fossiel wordt opgewekt.

Daarom heet het openbare college dat ik op 29 juni samen met Fontys-collega Fons Claessen geef ‘van vliegschaamte naar hardrijschaamte’. Ik beschouw hard rijden als een gevaarlijk milieudelict, met jaarlijks honderden verkeers-doden. Een rit van Eindhoven naar Utrecht duurt sowieso een uur, wat je ook doet, dus laten we allemaal de cruise control van onze auto’s en bestelbusjes op 100 zetten. https://fontys.nl/Over-Fontys/Openbare-colleges.htm

Deze oproep van het Financieel Dagblad lijkt me onterecht. We bouwen al meer dan vijf jaar in hoog tempo wind- en zonneparken, en stimuleren actief de elektrificatie van mobiliteit, verwarming en industrie. Elke eerstejaars natuurkundestudent kan uitrekenen dat dat binnen afzienbare tijd tot congestie op het bestaande stroomnet moet leiden. Dat net is overigens helemaal niet verouderd, zoals het FD suggereert, maar simpelweg niet ingericht op het door haast en paniek gedomineerde energiebeleid van de afgelopen vijf jaar. Dat moeten we vooral niet met nog meer haast en paniek vervolgen.

De opbouw van variabele wind- en zonnestroom zorgt voor steeds grotere pieken en dalen in het stroomaanbod. De verschuiving van energie uit brandstoffen (benzineauto’s, cv-ketels) naar energie uit elektriciteit (elektrische auto’s, warmtepompen) verhoogt de stroomvraag op het net. Dat net is prima ingericht voor het huidige stroomverbruik van 120 miljard kilowattuur per jaar, met een stabiel aanbod uit steenkool-, gas- en kerncentrales. Het is niet ingericht op een geschatte 200 miljard kilowattuur per jaar in 2030, met de helft variabel aanbod uit zon en wind. Opbouw van wind, zon en elektrificatie moet daarom hand in hand gaan met opbouw van netcapaciteit.

Dat vergt juist geen crisisaanpak. Als er iets voorspelbaar en planbaar is, is het dit. Dan nog zullen we met geen mogelijkheid genoeg wind- en zonne-stroom kunnen opwekken om de klimaatdoelen van 2030 te halen. Dat kan alleen door ons energieverbruik te halveren. Het kabinet zou klimaatdoelen en economische groei serieus moeten nemen, aldus het FD. Wellicht zit daar juist het dilemma, en gaan die twee niet samen. Ik denk dat eerlijk gezegd.

Minister de Jonge lanceert het onzalige idee om (hybride) warmtepompen te verplichten vanaf 2026. Politiek en media gaan er klakkeloos van uit dat ons dat minder afhankelijk zou maken van Russisch gas, en ook CO2 zou besparen. Iedereen heeft het over de kosten, de voorgestelde 30% subsidie, en de wenselijkheid van een verplichting. De cruciale vraag hoeveel aardgas en CO2 deze peperdure maatregel gaat besparen heb ik nergens gehoord. Alsof die hoofdzaak er niet toe doet, en het alleen maar om de mediagenieke bijzaken gaat.

Professor Machiel Mulder berekende in 2018 al dat de extra stroom voor warmtepompen tot na 2030 alleen uit extra aardgas kan komen. Steenkool willen we niet meer, extra kernenergie is er nog lang niet, biomassa wordt niet langer als duurzaam beschouwd (eindelijk!), en we kunnen lang niet snel genoeg windmolens en zonnepanelen bijbouwen.
Warmtepompen brengen per kuub gas ongeveer vier maal zoveel warmte in huis als een cv-ketel. Dat lijkt mooi, maar voordat de met aardgas opgewekte stroom in ons huis is verliezen we meer dan de helft van de energie in de elektriciteitscentrales, transformators en hoogspanningsleidingen van het openbare net.

Dat openbare net is nu al overbelast door steeds meer elektrische auto’s, warmtepompen en datacenters. Ondernemers in Amsterdam moeten hun net geëlektrificeerde bedrijfsvoering afremmen, of een dieselaggregaat installeren. Zotter kan het niet worden. Laat de Jonge onze kostbare belastingcenten en installatietechnici niet verspillen aan verplichte warmtepompen, maar vol inzetten op huisisolatie. Dat is goedkoper, sneller, en bespaart veel meer gas.

We blijken minder vliegschaamte te hebben, en Schiphol kan de vakantievluchten nauwelijks aan. Geïnterviewde reizigers wordt in de mond gelegd dat ze vliegschaamte zouden moeten hebben, want het gaat niet goed met het klimaat. Die redenatie is echter niet zo vanzelfsprekend als hij lijkt. Autorijden (brandstof en elektrisch) is met 12% van alle CO2-uitstoot vier keer zo groot als vliegen met 3%, en we zouden vliegschaamte moeten inruilen voor hardrijschaamte. Netjes 100 rijden in Nederland en Europa bespaart veel meer CO2 dan minder vliegen. En we krijgen er gratis minder stikstofuitstoot, lawaaioverlast, fijnstof, asfaltslijtage, files, aanrijdingen en verkeersdoden bij.

Daar hoor ik media en politici helaas nooit over. Lector psychologie Reint Jan Renes van de Hogeschool van Amsterdam duidt dit goed. Overheid en media zouden er niet één ding (zoals vliegen) moeten uitpikken, maar burgers beter inzicht moeten geven in de diverse mogelijkheden om CO2 te besparen. De top-3 met >80% van onze CO2-footprint bestaat altijd uit de grote dingen die we dagelijks doen, zoals autorijden, huisverwarming en consumptiegedrag. Vliegen zit daar niet bij, want dat doen de meeste mensen maar 0-1 keer per jaar. Zie https://www.youtube.com/watch?v=68Jw9F5Rj9Q&t=73s

Voor huisverwarming en consumptiegedrag is nu door de oorlog in Oekraïne en de gierende inflatie veel aandacht. Laten we te hard rijden ook zoveel aandacht gaan geven. We zien het helaas allemaal dagelijks om ons heen. Ik zou dat wel als milieudelict willen aanmerken, omdat het onnodig veel CO2- en stikstofuitstoot veroorzaakt. Met minder hard rijden bereiken we veel meer voor het klimaat dan met een modieuze verkettering van vliegen.

Voor biomassa worden bossen gekapt en bomen verbrand. Dat is slecht voor biodiversiteit en klimaat, erkent minister Jetten. Biomassa verbranden is slecht voor biodiversiteit en klimaat. Ik herhaal dit nogmaals: Biomassa verbranden is slecht voor biodiversiteit en klimaat. Europese wetenschappers van KNAW en EASAC publiceren dit al jaren… maar toegezegde miljardensubsidies trekt Jetten niet terug. “Daar moeten we eerlijk over zijn”.

Wacht even, ik snap het niet. Er zijn in het verleden door voorgangers van Jetten miljarden van ons belastinggeld toegezegd met de illusie dat bomen en voedsel verbranden goed is voor het klimaat. Jetten erkent nu dat bomen en voedsel verbranden slecht is voor het klimaat. Waarom moeten u en ik dan toch belastinggeld blijven betalen aan het groenwassende Vattenfall? Waarom maakt de minister, die drie jaar geleden als kamerlid publiekelijk beloofde om kolencentrales te sluiten, nu als verantwoordelijk bewindspersoon niet korte metten met bestaande en toekomstige biomassacentrales?

Ik betaal liever contractbreukboetes aan Vattenfall dan subsidies voor het allerergste dat je natuur en mens kunt aandoen: Grootschalig bomen en voedsel verbranden, met scheepsladingen per week tegelijk uit andere landen. Dieper kunnen Nederland en de EU niet zinken om te voldoen aan de zelfgemaakte papieren CO2-boekhouding die nog steeds bepaalt dat biomassa verbranden CO2-neutraal is. De sprookjes zijn nog lang niet de wereld uit.

Nederland heeft op de klimaattop in november ingestemd met een investeringsstop op fossiele brandstoffen. Vier maanden later wil iedereen met minister Jetten voorop investeren in vloeibaar aardgas (LNG). Als het er niet is weet je pas wat je mist, zong De Dijk ooit. Raker kan ik het niet verwoorden. We kunnen de komende 20-30 jaar niet zonder fossiele brandstoffen, en we komen er op hardhandige wijze achter dat het kortzichtig politiek correct is om daar niet in te investeren.

Die kortzichtige politieke correctheid leidt nu tot paniekvoetbal met belastingmiljarden. Het kabinet wil 1,7 miljard euro van ons belastinggeld in 800 extra zeewindmolens steken. Die moeten er in 2030 staan, dus over 400 weken. Dat zijn er vanaf nu twee per week, acht jaar lang, elke week. Dat zou 45 miljard kilowattuur per jaar gaan opleveren, ruim een derde van ons huidige nationale stroomverbruik. Per uur en per dag kan die zeewindstroom echter variëren van 0 tot 100% van ons verbruik. Dus moeten we zeker de helft ervan opslaan. Daarbij verliezen we nog eens ruim de helft, en blijft netto zo’n 30 miljard kilowattuur over.

Tegen die tijd is door het onzalige elektrificatiebeleid ons stroomverbruik verdubbeld, en is die 30 miljard kilowattuur slechts 13% van het totaal. Dat zal ons niet minder afhankelijk maken van allerlei niet-EU leveranciers van aardgas, lithium, kobalt en koper. Voor minder afhankelijkheid en meer duurzaamheid bestaat maar één methode: Halvering van ons energieverbruik. Dat zegt nu ook het Internationaal Energie Agentschap.