De Earth Overshoot Day (EOD) is de dag van het jaar waarop wij als mensheid evenveel van de aarde genomen hebben als onze planeet ons in een jaar kan geven. In 1981, het eerste jaar van meting, viel de EOD op 14 december. In de 17 dagen daarna pleegden we dus een klein beetje roofbouw op de aarde. In 1995 viel de EOD op 22 oktober, en in 2007 op 30 augustus. Dit jaar was het al op 1 augustus, en plegen we dus vijf maanden roofbouw, tot aan het eind van 2018. Zie https://nos.nl/op3/artikel/2244088-waarom-we-eigenlijk-twee-aardes-nodig-hebben.html

Dit gaat veel verder dan energie en klimaat. De EOD omvat ook natuur, grondstoffen, voedsel, water en afval. Onze aantallen nemen exponentieel toe (met ruim 200.000 mensen per dag), en de ecologische footprint per wereldburger neemt ook toe. We veroorzaken dus dubbele groei, en niemand weet waar dat heen zal gaan. Dat is niet erg, maar laten we er wel over nadenken en het er samen over hebben.

Op vrijdagavond 21 september presenteer ik mijn boek De Groene Illusie bij van Piere boekhandel in Eindhoven. Inloop vanaf 19.00, aanvang om 19.30. We hebben gebrainstormd, en we gaan het gezellig en bijzonder maken. Je bent van harte welkom, zeg het voort. Als je komt geef dat dan graag aan via info@vanpiere.nl , dit i.v.m. het aantal hapjes en drankjes.

Vakantietijd. In Nederland was het in juli heter dan in Italië. Onheilsprofeten beweren dat het weer steeds extremer wordt, maar ik heb daar nog nooit een wetenschappelijke onderbouwing van gezien. Reinier Paping trotseerde in de Elfstedentocht van 1963 de ergste kou, en 10 jaar daarvoor trof een verschrikkelijke stormvloed ons land. Vandaag de dag klagen we over lauwe winters en flauwe zomers.
In Italië heb ik in verwondering de ontembare energie van de natuur kunnen aanschouwen. Flitsend onweer boven Venetië, nadat de zon het vlakke land van Veneto had opgewarmd en wolken tot in de stratosfeer deed torenen die al hun energie uiteindelijk ontlaadden in een lichtshow van bliksemschichten. Donderende vulkaanerupties van Stromboli, als uitlaatklep voor de hitte in het binnenste van de aarde die bergen opstuwt en continenten verplaatst, afkomstig van natuurlijk radioactief verval van uranium, thorium en kalium.

Wij mensen willen de energie van de natuur graag vangen voor eigen gebruik, met windmolens en warmtepompen. Dat is nodig om te verduurzamen. Maar in vakantietijd hoef ik daar even niet aan te denken en kan ik me in alle eenvoud verwonderen over de macht en kracht van de natuur. De maansverduistering maakte de cirkel rond, en deed me weer eens beseffen hoe bescheiden mijn plaats als mens in de natuur is.

Mijn boek De Groene Illusie ligt bij de drukker. Op vrijdagavond 21 september om 19.00 uur presenteer ik het bij van Piere boekhandel in Eindhoven

In het kersverse Klimaatakkoord wordt ingezet op elektrisch rijden. Maar dat draagt niet bij aan verduurzaming zolang het motorvermogen (100 pk en meer) van personenauto’s niet drastisch omlaag gaat. Als we morgen allemaal op groene stroom willen rijden moet er langs onze 10.000 km rijks- en provinciewegen een strook zonnepanelen komen die vier maal zo breed is als het wegdek. Dat is 100 meter breed langs een gewone 2×2 baans snelweg.

Huidige auto’s, fossiel en elektrisch, zijn enorme energieverslinders. Het wegverkeer in ons kleine Nederland gebruikt in 2 minuten net zoveel energie als een jumbojet gedurende 10 uur van Amsterdam naar Los Angeles. Het gemiddelde rijvermogen van 50 pk, en het piekvermogen van 100 pk en meer, kunnen en moeten met minimaal een factor 3 omlaag, naar resp. 15 en 30 pk. Dat maakt een energieverbruik bij 120 km/u van 1 op 50 (fossiel) en 1 kWh per 12 km (elektrisch) mogelijk. 

Als de EU de eigen klimaatdoelstellingen echt serieus neemt zou dit op alle nieuwe auto’s stapsgewijs moeten worden afgedwongen in de komende 12 jaar.

Het kabinet gaat in 2021 een belasting op vliegen invoeren. Volgens staatssecretaris Snel is dit vooral een principekwestie, de belasting is te laag om veel mensen uit het vliegtuig te krijgen. Een curieuze uitspraak. De vliegtaks is dus alleen een lastenverzwaring, en draagt niet bij aan CO2 reductie.
De wereldwijde luchtvaart vertegenwoordigt ongeveer 2% van ons totale energiegebruik, minder dan de wereldwijde ICT. Het energiegebruik van vliegen is redelijk stabiel, terwijl dat van de ICT sector (onze emails, blogs, apps en tweets) exponentieel stijgt. Natuurlijk kan en moet de luchtvaart net als iedereen werken aan energiebesparing, maar voor het halen van de klimaatdoelstellingen is het een druppel op een gloeiende plaat. Laten onze regering en de EU zich vooral gaan richten op de grote en onnodige energievreters, zoals personenauto’s.

Op 25 juni was ik bij het grote gasdebat in Amsterdam. Prof. Dr. Machiel Mulder uit Groningen toonde haarfijn aan dat het gasloos maken van huishoudens tot een toename van ons gasgebruik zal leiden. Hoe dat kan? Elektrisch koken en verwarmen vergen zoveel meer stroom dat dit tot 2050 alleen met extra aardgas kan worden opgewekt. Kolen- en kerncentrales worden afgebouwd, en de groei van hernieuwbare energie zal niet voldoende zijn om de toenemende vraag op te vangen.

Het is een mysterie waarom alle woningen vanaf 1 juli van het gas af moeten. Waarom legt het kabinet niet uit wat dit gaat kosten, en wat de bijdrage aan de klimaatdoelstellingen zal zijn? Mulder geeft het antwoord. Het is niet uit te leggen. Wat iedereen ook vindt van deze wetenschappelijke uitkomst, het is in elk geval reden om dit vergaande kabinetsbesluit kritisch te beschouwen. Laten we toch vooral nuchter naar de feiten blijven kijken, en inzetten op energiemaatregelen die echt bijdragen aan het milieu.

Dit voorjaar was er historisch aardgasnieuws. De Nederlandse huishoudens gaan van het aardgas af, en minister Wiebes gaat de Groningse aardgaskraan voor 2030 helemaal dichtdraaien. Op de eerste dag van de zomer komt vanuit de Klimaattafel naar buiten dat de belasting op aardgas met 75% zou moeten stijgen. Dit zou gecompenseerd moeten worden door de belasting op elektriciteit te verlagen.

Ik vind het wel vreemd. Tien jaar geleden was aardgas het mooiste wat er was, omdat het veel minder CO2 uitstoot veroorzaakt dan steenkool. En nu is aardgas het ergste wat er is, omdat het fossiel is en aardbevingen veroorzaakt. Wat staat ons in de komende vijf jaar te wachten, als zal blijken dat aardgasloos leven grote maatschappelijke en financiële consequenties heeft? De eerste signalen dat energie toch fors duurder zal worden dienen zich aan. De staat zal ook het gemis aan aardgasbaten moeten compenseren. “Dat gemis zit nu niet in de rijksbegroting, maar wordt tot 2021 opgevangen door meevallers.” Juist ja. Ik wil graag nu horen wat dat gaat betekenen, en niet pas als de meevallers in tegenvallers zijn veranderd.

We wisten tien jaar geleden ook al dat gaswinning aardbevingen veroorzaakt, en dat we serieus moesten gaan minderen met fossiele brandstoffen. Maar kennelijk nemen we pas actie als de publieke opinie dat onvermijdelijk maakt. Ik verwacht van onze overheid dat er informatie en actie komt voordat media en burgers gaan krijsen en eisen.