NRC bericht dat de gemeentes in 2030 het doel van 35 terawattuur hernieuwbare energie per jaar in het Klimaatakkoord waarschijnlijk zullen halen. Daartoe moeten ze samen nog wel elke week tot aan 2030 een landwindmolen en 30.000 zonnepanelen installeren. De gemeentes hebben de ambities echter opgeschroefd naar 55 terawattuur per jaar, en daarop lopen ze achter. Verder zie ik het bijkomende rijksdoel van 49 terawattuur zeewindstroom in 2030 ook nog niet gehaald worden. Daartoe zouden we elke week van de komende 400 weken drie zeewindmolens moeten installeren. Naast dit alles moeten er ook heel veel nieuwe elektriciteitskabels en waterstoffabrieken komen, anders kunnen we zoveel variabele stroom helemaal niet transporteren en benutten. We kampen nu al met structurele netcongestie in driekwart van Nederland.

De publieke en journalistieke berichtgeving noemt dat laatste niet, en bevat daarnaast nog twee andere misleidende elementen. Ten eerste spreekt de rijksoverheid in het Klimaatakkoord van 2019 over ‘70 procent van alle elektriciteit in 2030 uit hernieuwbare bronnen’. De genoemde 84 terawattuur per jaar is echter 70 procent van het huidige elektriciteitsverbruik. In 2030 zal ons elektriciteitsverbruik met bijvoorbeeld 50 procent zijn toegenomen door meer elektrische auto’s, waterstoffabrieken en verplichte warmtepompen. Dan daalt het percentage hernieuwbare elektriciteit tot 70% / 150% = 47%.

Ten tweede rept het NRC over 70% van alle ‘energie’. Dat is een veelgemaakte en nog misleidender fout, want het gaat hier alleen om alle ‘elektriciteit’. Elektriciteit is momenteel ongeveer 22% van al onze energie. Als we over zeven jaar 70% van ons huidige elektriciteitsverbruik hernieuwbaar hebben, is dat dus 22% x 70% = 15% van ons totale energieverbruik. Dit zijn geen pietluttige details, dit is waar het om gaat in zowel de beeldvorming als de realiteit.

Dit concludeert de Zweedse regering nu, en ik concludeerde het vijf jaar geleden in De Groene Illusie. Het Zweedse beleid maakt hiermee een opmerkelijke ommezwaai, van ‘100% hernieuwbaar’ naar ‘100% fossielvrij’. De verwachte verdubbeling van het elektriciteitsverbruik zal niet volledig en betrouwbaar met hernieuwbare energie kunnen worden ingevuld, dus komen er meerdere nieuwe kerncentrales. Ik vind dit een realistisch en moedig besluit, waar alle 10 miljoen Zweden baat bij zullen hebben.

Helaas is onze Nederlandse regering nog niet zover, terwijl wij in tegenstelling tot Zweden niet eens waterkracht hebben. Minister Jetten heeft al wel geconstateerd dat wij niet genoeg wind- en zonne-energie zullen hebben om de benodigde groene waterstof te maken, maar die wil hij gaan importeren uit Spanje. Dat wordt heel duur, het maakt ons afhankelijk, en Spanje kan die schaarse groene waterstof dan niet zelf gebruiken om te verduurzamen. Import van groene waterstof verwordt daarmee tot export van CO2-uitstoot, en reduceert mondiaal geen CO2.

Meer kernenergie in kennislanden Nederland en Zweden reduceert mondiaal wel CO2. Het is niet minder hernieuwbaar dan wind- en zonne-energie, want we putten op den duur het zeldzame lithium, kobalt en koper net zo goed uit als uranium (en fossiele brandstoffen). Bovendien bekleedt Nederland met ECN, Urenco en Borssele een strategische positie t.a.v. kernenergie. Daarmee kunnen wij onszelf en anderen helpen om te minderen met fossiele brandstoffen.

Netbeheerder Stedin vraagt, in navolging van Enexis, aan klanten om vooral elektriciteit te verbruiken als de zon schijnt of de wind waait. Dit om netcongestie te voorkomen. Er is ons tot voor kort nooit verteld door elektriciteitsmaatschappijen en overheden dat dit een consequentie is van de huidige energietransitie. Dat riekt naar salamitactiek: Eerst iedereen enthousiast de beurs laten trekken voor zinloze elektrificatie, en later de confrontatie met de nadelen mondjesmaat toedienen. Netcongestie en afnemende leverbetrouwbaarheid van elektriciteit kunnen we al tien jaar zien aankomen, en ik heb daar meerdere malen over geschreven.

Aan de aanbodkant vervangen we sinds 2013 stabiele kolencentrales door variabele wind en zon, en aan de afnamekant verhogen we het stroomverbruik door elektrificatie van automobiliteit, verwarming en industrie. Dat juichte iedereen voorheen toe, maar de oproep van Stedin en Enexis oogst weinig enthousiasme onder hun bestaande klanten. Nieuwe klanten (woonwijken en bedrijven) zijn nog slechter af, want die komen op een wachtlijst. Dat ondervinden bijvoorbeeld Twentse bedrijven nu aan den lijve. Wat gaan Stedin en Enexis doen om hun essentiële nutsvoorziening te blijven garanderen?

Zonnepanelen werken anticyclisch. Ze produceren veel stroom als de zon vanzelf je huis verwarmt en verlicht, en weinig stroom als het koud en donker is. Een windmolen bedient 2000 huishoudens, maar niet op windstille winterdagen. Zonnepanelen doen dan ook weinig. Ik vrees dat dit niet de laatste salamiplak zal zijn. Ik voorzie stagnatie van woningbouw en bedrijvigheid, en een transitie van vrijwillige naar gedwongen inperking van stroomverbruik.
http://maarten-vanandel.com/?page_id=675

De gerenommeerde Amerikaanse wetenschapper Tim Searchinger liet vorige week in de Tweede Kamer geen spaan heel van het Nederlandse en Europese biomassabeleid. “Biomassa verbranden is niet duurzaam, ook niet als het hout gecertificeerd is. Het duurt tientallen jaren tot eeuwen voordat de CO2 weer is opgenomen door nieuwe bomen. We hebben elke boom nu nodig om CO2 in op te slaan.” Dr. Fenna Swart, de hoogleraren David Smeulders en Louise Vet en ook ikzelf betogen dit al jaren, evenals de koepels van Nederlandse en Europese wetenschappers.

Toch heeft EU-commissaris Frans Timmermans biomassa opnieuw duurzaam verklaard in de Renewable Energy Directive, en blijft minister Rob Jetten miljardensubsidies verstrekken voor de meer dan 200 biomassacentrales in ons land. Nederland is zelfs de grootste Europese importeur van houtpellets uit Amerika. Deze schande van ecocidale boskap en -verbranding wordt nog groter nu het Financieele Dagblad aangeeft dat de energietransitie 17 miljard euro duurder wordt vanwege de hogere rente. Gratis geld was altijd al een illusie, en onze regering doet er goed aan om de verspilling van biomassamiljarden kordaat te stoppen.

Alleen politiek en commercieel belanghebbenden houden tegen beter weten in nog vol dat het verbranden van bomen CO2 bespaart. Internationale wetenschappers maken daar in talloze publicaties korte metten mee. In de coronacrisis lieten kabinet en parlement zich leiden door de wetenschap, laten ze dat dan nu ook doen. Dat bevordert bosbehoud en biodiversiteit, en bespaart miljoenen tonnen CO2, miljarden euro’s en … heel veel stikstof!

Ik heb alles nogmaals doorgerekend, met gegevens van de rijksoverheid, het CBS en de ANWB. Elektrische auto’s veroorzaken ongeveer net zoveel CO2-uitstoot als brandstofauto’s. Elektrische auto’s verbruiken gemiddeld per gereden kilometer netto 0,2 kilowattuur uit hun batterij. Om die elektriciteit uit de batterij te halen moet die batterij op- en ontladen. Daarbij gaat ongeveer 10% energie verloren (daardoor worden de batterij en de oplader warm, net als bij mobieltjes). Bij het transporteren van de oplaad-elektriciteit, door het openbare net naar een laadpaal, gaat eveneens 10% verloren.

Bruto moet daarom per gereden kilometer 0,2 / 90% x 90% = 0,25 kilowattuur worden opgewekt. De CO2-uitstoot van extra elektriciteitsopwekking is ongeveer 400 gram per kilowattuur (ongeacht de mix, want zon en wind kunnen niet reageren op extra vraag). Dat is 100 gram CO2 per 0,25 kilowattuur. Een elektrische auto veroorzaakt dus 100 gram CO2-uitstoot per gereden kilometer. Dat doen moderne brandstofauto’s ook. De huidige EU-norm staat op 95 gram CO2 per kilometer, en zal verder omlaag moeten en kunnen. Wat overblijft van elektrische auto’s zijn hoge publieke en private kosten, milieuschadelijke batterijen en NETCONGESTIE (nu overal in het nieuws!).

Vanwege netcongestie komen nieuwe bedrijven en ook nieuwe woonwijken op een wachtlijst. Enexis en andere elektriciteitsmaatschappijen vragen aan bestaande bedrijven om hun stroomafname flexibel af te stemmen op het schommelende aanbod. Het animo daarvoor is logischerwijs zeer laag, minder dan 10 procent. Het maakt ondernemen en leven wel heel erg moeilijk. Alle reden om elektrisch rijden zoveel mogelijk te ontmoedigen! https://www.clo.nl/indicatoren/nl0134-koolstofdioxide-emissie-per-voertuigkilometer-voor-nieuwe-personenautos  https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2022/05/rendementen-co2-emissie-elektriciteitsproductie-2020  https://www.anwb.nl/auto/elektrisch-rijden/actieradius-en-verbruik

Hannes Zacher en Cort Rudolph stellen vast dat meer feitelijke klimaatkennis gemiddeld leidt tot minder klimaatangst, en minder klimaatkennis tot meer klimaatangst. Vervolgens hebben ze onderzocht in welke mate klimaatangst leidt tot positieve dan wel negatieve effecten. Positieve effecten zijn bijvoorbeeld minder autorijden, minder vlees eten en meer huisisolatie. Negatieve effecten zijn bijvoorbeeld depressie, gevoelens van machteloosheid en apathie. Het blijkt dat de negatieve effecten sterker zijn, en dat het aanjagen van klimaatangst contraproductief is.

Dit beantwoordt aan mijn intuïtie en ervaring, en is consistent met het wetenschappelijke gegeven dat angst aanjagen een drogredenering is en geen effectief middel om mensen bijvoorbeeld minder te laten roken. Toch volharden overheden, wetenschappers, journalisten en activisten in angst aanjagen voor klimaatverandering. Dit leidt wel tot meer milieubewustzijn (zeggen dat we moeten verduurzamen), maar niet zozeer tot meer milieubewust gedrag (zelf daadwerkelijk verduurzamen). Zacher en Rudolph geven hier nu de verklaring voor.

In plaats van angst aanjagen kunnen we beter objectieve kennis aanreiken over energie en klimaat. Dan krijgen mensen minder angst en nemen de negatieve effecten van die angst af. Dat is goed voor welzijn en volksgezondheid, en goed voor de natuur. Heel logisch eigenlijk, want we weten allang dat educatie in het algemeen leidt tot meer welzijn en verantwoordelijkheidsbesef. Dat geldt ook voor energie en klimaat, en daar blijf ik mij graag voor inzetten.
https://link.springer.com/article/10.1007/s10584-023-03518-z
https://en.wikipedia.org/wiki/Appeal_to_fear

Klimaatminister Jetten trekt 45 miljoen euro uit voor 3 gigawatt zeezonvermogen in 2030. Dat zijn 7,5 miljoen drijvende zonnepanelen, die ook bij windkracht 12 en met tonnen zoutaanslag en meeuwenpoep goed moeten blijven werken. 2000 hectare zonneparken – zo groot als het Veerse Meer – waaronder zeealgen, -planten, plankton en -dieren geen zonlicht meer krijgen en dus sterven. 7,5 miljoen zonnepanelen in 7 jaar installeren betekent 3000 zonnepanelen per dag. En daar blijft het niet bij volgens TNO, want voor 2050 zouden er nog eens 100 miljoen zonnepanelen bij moeten komen, in totaal goed voor 45 gigawatt op zee.

Daartoe zouden we na 2030 twintig jaar lang 15.000 drijvende zonnepanelen per dag moeten installeren. We zouden dan 30.000 hectare zeewater in duisternis hebben gehuld, vergelijkbaar met ons grootste nationale park de Oosterschelde. Deze milieuramp zou op zonnige zomerse dagen drie maal zoveel stroom opwekken als ons huidige gemiddelde nationale verbruik, en in lange donkere winterweken vrijwel niets. Ik ken geen concreet uitvoerings- en exploitatieplan, en ik kan me ook niet voorstellen hoe dat eruit zou zien.

TNO geeft Jetten politieke rugdekking voor onuitvoerbare klimaatplannen met desastreuse milieuschade, maar is niet democratisch aanspreekbaar op die rugdekking. Het is hoog tijd dat meer burgers en wetenschappers zich verdiepen in de huidige klimaatplannen, en zonder last en ruggenspraak publiceren wat ze daarvan vinden. Anders keert over 5-10 jaar de wal van de realiteit het schip van de politieke luchtfietserij, met alle gevolgen van dien.

Europese regeringsleiders onder wie Mark Rutte hebben in Oostende besloten tot 300 gigawatt Noordzeewindvermogen in 2050. De Delftse emeritus hoogleraar Gerard van Bussel rekent voor dat er dan 30.000 windmolens in de Noordzee komen. Als we die in 27 jaar moeten bouwen zijn dat ruim 1100 windmolens per jaar, dus 3 per dag. En met een gemiddelde levensduur van 25 jaar moeten we na 2050 ter vervanging eeuwig in dat tempo blijven doorbouwen. Ik concludeer voor de zoveelste keer dat dit het zoveelste onuitvoerbare megalomane energieplan is, met rampzalige milieuschade voor de Noordzee.

“Er moet nog wel veel onderzoek worden gedaan naar de milieueffecten en de invloed op vogels en vissen.” Ik voeg daar zelf alle schelpdieren en kruipende zeebodembewoners aan toe, die 27 jaar lang het doffe dreunen van funderingsaanleg gaan meemaken. “Het is al wel bekend dat zeewindparken heel slecht zijn voor zoogdieren zoals zeehonden en bruinvissen.” Er zijn echter nog geen milieueffectrapportages. Rijkswaterstaat zegt daarover: “De milieueffectrapportage (mer) is een hulpmiddel bij het nemen van besluiten. Op deze manier krijgt het milieubelang een volwaardige plaats in de besluitvorming.” Daar is dus in Oostende geen sprake van, want die 30.000 windmolens zijn al besloten, met deels onbekende en deels bekende schadelijke milieueffecten.

Er kan straks geen vogel meer over de Noordzee vliegen zonder duizenden windmolens tegen te komen zo hoog als de Eiffeltoren. Die windmolens zullen trouwens heel vaak stilstaan, met windstilte maar ook als het flink waait. 300 gigawatt is zes keer zoveel als het huidige gemiddelde stroomverbruik van Nederland en UK samen. Dat kunnen we met flinke wind nooit allemaal opslaan, want daar is nog nauwelijks technologie en infrastructuur voor.

Klimaatactivisten bezetten wereldwijd onderwijsinstellingen, en ‘eisen’ beëindiging van samenwerking met ‘fossiele industrie’. Die activisten bepalen kennelijk zelf wat ‘fossiele industrie’ is. Universiteiten zouden omwille van de wetenschap een open discussie willen aangaan. Waarom? Een open discussie met mensen die op basis van eigen gelijk je instituut lamleggen en zonder discussie eisen stellen? Ik zou daar niet mee willen praten. Ik zou vandalen die de wetenschap en de democratie ondermijnen laten oppakken.

Onderzoek met oliebedrijven naar schone alternatieven voor olie mag dus niet meer. Samenwerking met gasbedrijven die ons de broodnodige LNG leveren mag dus niet meer. Onderzoek met fossiele grondstofleveranciers voor medische kunststoffen en medicijnen mag dus niet meer. Samenwerking met brandstofleveranciers voor dijkonderhoud, ambulances, traumahelikopters reddingsvliegtuigen, humanitaire missies, Oekraïense tanks en vliegtuigen, en ook uw en mijn auto mag dus niet meer. Sterker nog, je mag er niet eens meer over praten, ook niet in het onderwijs.

De ongekozen zelfbenoemde hoeders van mens en natuur vinden dat zij en niet hoogleraren, onderzoekers en docenten al deze dingen mogen bepalen, eisen zelfs. Daarbij zie ik een onbegrijpelijke maatschappelijke tolerantie voor vandalisme zoals kunstbekladding, en zelfs een serieuze discussie over de toelaatbaarheid van geweld. Ik krijg door mijn schrijfsels wel eens onbeschofte taal naar mijn hoofd. Zorgelijke symptomen van groeiend fundamentalisme.

Duitsland zondert zich met de Atomausstieg af van de wereld, zoals Nederland dat een aantal jaren geleden deed met de aangekondigde ‘Gasausstieg’. Geen ander land voert een expliciet kernenergieloos beleid, en ik vrees dat Duitsland zichzelf daarmee in de nesten werkt. De drie kerncentrales die op 15 april gesloten werden leverden evenveel stroom als alle Duitse en Nederlandse zeewindparken bij elkaar! In tegenstelling tot die meer dan duizend zeewindmolens deden de drie kerncentrales dat stabiel en betrouwbaar.

De Atomausstieg zal Nederland ook niet onberoerd laten. Netbeheerder TenneT voorziet stijgende prijzen en minder leveringszekerheid van elektriciteit. Het Duitse plan om al die kernenergie, en op termijn ook alle bruinkoolenergie, te vervangen met zon en wind is volstrekt onuitvoerbaar. Volgens de Delftse energiehoogleraar Laurens de Vries zal vanwege het elektrificatiebeleid de stroomproductie 3-4 keer zo hoog moeten worden als nu. Duitsland zou dan in de komende 25 jaar acht windmolens en 200.000 zonnepanelen PER DAG moeten bouwen. Zeven dagen per week, 1300 weken aaneen, onafgebroken.

Naast de volstrekte onuitvoerbaarheid hiervan maak ik mij vooral zorgen om de rampzalige milieuschade die dit zou veroorzaken. En tot overmaat van ramp zeggen adviseurs nu ook tegen Rob Jetten dat kernenergie ‘overbodig’ zou zijn. Die adviseurs vertellen er niet bij hoe we over 10-20 jaar dan wel voldoende stabiele stroom gaan opwekken. Met wind en zon kan dat in elk geval niet. Ik ga zorgen dat straks ik zo min mogelijk stroom nodig heb.